Επωνύμως…

Η ανταλλαγή έντυπων παραστατικών για τις προμήθειες και τις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών αποτελούν έναν από τους βραχνάδες της καθημερινότητας πολλών επιχειρήσεων. Και αυτός είναι ο λόγος που όλο και περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις έχουν αρχίσει να στρέφονται προς την αποκαλούμενη ηλεκτρονική τιμολόγηση όπου όλα τα παραστατικά για τις προμήθειες, αγορές ή πωλήσεις είναι σε ψηφιακή μορφή.

Σύμφωνα με τα στοιχεία πρόσφατης έρευνας του Εργαστηρίου Ηλεκτρονικού Εμπορίου του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, περισσότερες από 5.000 ελληνικές επιχειρήσεις κάνουν πλέον τις προμήθειες ή τις αγορές τους ηλεκτρονικά. Επιπλέον, περισσότερες από 25 χιλιάδες ελληνικές επιχειρήσεις διακινούν ετησίως περισσότερα από 25 εκατομμύρια τιμολόγια μέσω των ψηφιακών καναλιών. Οι τελευταίοι χρησιμοποιούν εξειδικευμένες εταιρείες που προσφέρουν σχετικές υπηρεσίες για την ασφαλή διακίνηση των παραστατικών μεταξύ των επιχειρήσεων.

Η τάση είναι προς την πλήρη ψηφιοποίηση της διαδικασίας ανταλλαγής παραστατικών είναι σαφής τα τελευταία χρόνια, ιδίως από τη στιγμή που υπάρχουν αρκετές μεγάλες ελληνικές εταιρείες οι οποίες έχουν υποχρεώσει προμηθευτές και πελάτες να υιοθετήσουν την ηλεκτρονική τιμολόγηση. Επιπλέον, το ελληνικό Δημόσιο έχει ανακοινώσει ότι από την 1η Ιανουαρίου 2020 η ηλεκτρονική τιμολόγηση θα γίνει υποχρεωτική για όλες τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες.

Πέραν πάντως της υποχρέωσης, θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα οφέλη που υπάρχουν είναι αρκετά και σημαντικά για τις επιχειρήσεις. Το κυριότερο έχει να κάνει με τη μείωση του κόστους που συνεπάγεται η ηλεκτρονική ανταλλαγή έντυπων παραστατικών και τιμολογίων. Μόνο η μείωση από τις εκτυπώσεις είναι λόγος αρκετός για να στραφεί μία επιχείρηση προς την πλήρη ψηφιοποίηση αυτής της διαδικασίας. Επίσης, υπάρχει μεγαλύτερη ασφάλεια όσον αφορά στην ανταλλαγή των παρασταστικών, όπως επίσης και μεγαλύτερη ταχύτητα αλλά και ευκολία.

Η εποχή που σε μεγάλες επιχειρήσεις υπήρχαν εργαζόμενοι που η μόνη τους απασχόληση ήταν να περνούν στα πληροφοριακά συστήματα της εταιρείας τα στοιχεία των τιμολογίων και των παραστατικών, μάλλον έχει περάσει ανεπιστρεπτί.

Την περασμένη εβδομάδα, είχα την ευκαιρία, στο πλαίσιο του Digital Banking Forum, να κάνω μία ζωντανή συνέντευξη με την Άσπα Παλημέρη, την country manager της Mastercard για την Ελλάδα, την Κύπρο και τη Μάλτα. Γνωρίζοντας ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο είναι από τα θέματα που την απασχολούν, τη ρώτησα για την εκτίμηση της αναφορικά με την ελληνική αγορά του e-commerce. Και η απάντηση της θα έλεγα ότι με εξέπληξε. Πολύ απλά γιατί ανέφερε ότι η ελληνική αγορά του ηλεκτρονικού εμπορίου φθάνει στα 10 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση!

Η έκπληξη ήταν επειδή η έρευνα του ELTRUN για την αγορά του ηλεκτρονικού εμπορίου, η οποία είναι αυτή που συνήθως χρησιμοποιούμε, έκανε λόγο στην τελευταία εκδοχή της για 5,5 δισ. ευρώ. Η διαφορά είναι αρκετά μεγάλη αλλά δεν αποκλείεται να δικαιολογείται από τον τρόπο που υπολογίζεται η αξία. Στην περίπτωση της Mastercard, αυτό που εκτιμάται είναι και το πώς χρησιμοποιούν οι Έλληνες καταναλωτές τις κάρτες του προκειμένου να πραγματοποιούν αγορές από το εξωτερικό και είναι εκείνο το σημείο όπου υπάρχει η διαφοροποίηση.

Πάντως, το ζήτημα δεν είναι αν υπάρχουν διαφορετικές εκτιμήσεις σχετικά με το μέγεθος της ελληνικής αγοράς του ηλεκτρονικού εμπορίου. Αλλά ότι τα 10 δισ. ευρώ σημαίνουν ότι η αγορά είναι αρκετά μεγαλύτερη από αυτή που νομίζαμε μέχρι τώρα. Και όπως επεσήμανε και η κα Παλημέρη, αυτό το ποσό, με βάση την αναλογία σε σχέση με την συνολική κατανάλωση, δείχνει ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο αποτελεί μεγαλύτερο κομμάτι της καθημερινότητας των Ελλήνων από όσο νομίζουμε.

Δείχνει ακόμη ότι οι Έλληνες δεν έχουν κανένα πρόβλημα να κάνουν παραγγελίες από το εξωτερικό. Αν όχι φυσικών προϊόντων, τουλάχιστον υπηρεσιών και δη συνδρομητικών. Η παγκοσμιοποίηση έχει ως αποτέλεσμα να μπορείς ακόμη και αν είσαι στη μικρή Ελλάδα να έχεις πρόσβαση σε υπηρεσίες που απευθύνονταν αρχικά σε πολύ μεγαλύτερες αγορές αλλά το Διαδίκτυο και τα νέα επιχειρηματικά μοντέλα τις κάνουν διαθέσιμες παντού. Μην πάτε μακριά, το Netflix και το Spotify είναι δύο από τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της οπτικής.

Από την άλλη πλευρά, αυτό που πρέπει να απασχολήσει τις ελληνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο χώρο του ηλεκτρονικού εμπορίου, είναι ότι υπάρχουν ευκαιρίες και σε άλλες χώρες. Είναι πλέον εύκολο να προσεγγίσεις πελάτες από άλλες χώρες. Όμως, οι ελληνικές επιχειρήσεις δε δείχνουν και τόσο πρόθυμες να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες. Σύμφωνα με μία πρόσφατη έρευνα της PayPal, μόλις το 11% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Ελλάδα εκμεταλλεύεται τα οφέλη των ευκαιριών που ενέχει η διαδικτυακή πώληση προϊόντων και υπηρεσιών. Το ποσοστό αυτό είναι χαμηλότερο από τον μέσο όρο της Ε.Ε. που κυμαίνεται στο 17% και γενικώς δείχνει μία εσωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων.

Και το ερώτημα είναι απλό: μπορεί να αλλάξει μέσα στο 2019 αυτή η τάση; Ελπίζω ότι η απάντηση είναι "ναι" και στην επόμενη αντίστοιχη έρευνα της PayPal, το συγκεκριμένο ποσοστό θα είναι πολύ υψηλότερο.

Ξεκίνησε ως μια (μάλλον προχωρημένη, εκείνη την εποχή) πρόταση για ένα σύστημα διαχείρισης του τεράστιου όγκου πληροφοριών, στο CERN. Σήμερα, έπειτα από μια πορεία 30 χρόνων (που, βεβαίως, συνεχίζεται ακάθεκτη) κανείς δεν διανοείται να αμφισβητήσει ότι ο Παγκόσμιος Ιστός (δηλαδή, το World Wide Web) λειτούργησε σαν έναυσμα, αλλά και βασικός καταλύτης μιας τεράστιας ανατροπής στις ζωές μας και -γιατί, όχι;- σαν σημείο καμπής στην ιστορία της ανθρωπότητας. Προς το καλό ή προς το χειρότερο; Ο γράφων πιστεύει το πρώτο, θεωρώντας πως οι θετικές συνέπειες ήταν πολλαπλάσιες των αρνητικών, χωρίς να κλείνει τα μάτια και στις τελευταίες…

Δικαίως, λοιπόν, το CERN γιόρτασε αυτή την επέτειο στις 12 Μαρτίου, με μια λαμπρή εκδήλωση, που μεταδόθηκε μάλιστα "ζωντανά", από το αμφιθέατρό του – κι ήταν πραγματικά συγκινητικό το αντάμωμα στο ίδιο πάνελ, 30 χρόνια μετά, του εμπνευστή του Ιστού, σερ Τιμ Μπέρνερς-Λι, με τους συνεργάτες του εκείνης της εποχής Ρομπέρ Καϊγιό, Ζαν-Φρανσουά Γκροφ και Λου Μοντούλι. Με τη συμβολή της κοινωνιολόγου σε θέματα τεχνολογίας και συγγραφέα, Ζεϊνέπ Τουφεξί, και του διευθυντή του Internet Society για την Ευρώπη, Φρεντερίκ Ντονκ, στο ρόλο του συντονιστή, θυμήθηκαν το ιστορικό ξεκίνημα (Let’s share what we know, ήταν ο τίτλος του πάνελ), έκριναν την πορεία του Ιστού και τον τρόπο που εξελίχθηκε όλα αυτά τα χρόνια, χωρίς -προφανώς- να αφήσουν ασχολίαστη και τη σημερινή πραγματικότητα…

Μάλιστα, στην ενότητα που ακολούθησε, μόνος του πλέον ο σερ Τιμ απέναντι στον Μπρουνό Γκιουσανί, Global Curator of TED Conferences, αναφέρθηκε στα επικίνδυνα μονοπάτια που έχει πάρει το Web και πρότεινε κάποιες «θεραπείες» για επαναφορά στις αρχικές δημοκρατικές βάσεις του, όταν ο καθένας μπορούσε ελεύθερα να δημιουργήσει και να προσπελάσει περιεχόμενο, έχοντας μάλιστα τον πλήρη έλεγχο και ιδιοκτησία των δεδομένων του. "Ο μισός πληθυσμός της Γης είναι σήμερα συνδεδεμένος, αλλά πρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να ξαναδούμε αυτό το θέμα – πρέπει να πολεμήσουμε για την ουδετερότητα του Διαδικτύου, την ελευθερία έκφρασης, την ιδιωτικότητα και τον έλεγχο των δεδομένων μας. Και, βέβαια, πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι δεν θα χρειαστούν άλλα 30 χρόνια για να συνδεθεί κι ο υπόλοιπος μισός πληθυσμός…" τόνισε χαρακτηριστικά. Και, για να αποδείξει πως δεν λέει "κούφια λόγια", ο εφευρέτης του Ιστού παρουσίασε τις προτάσεις του για αποκέντρωση του Ιστού, στο πλαίσιο του Solid Project, που ο ίδιος προωθεί, αλλά και το Συμβόλαιο για τον Ιστό (Contract for the Web), που απευθύνεται σε κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και πολίτες, δεσμεύοντάς τους ότι θα τον αξιοποιήσουν αποκλειστικά για να τον θέσουν στην υπηρεσία της ανθρωπότητας...

Καθαρός ιδεολόγος ο ίδιος (απ’ όλο αυτή την γιγάντια σήμερα βιομηχανία, δεν έβγαλε ποτέ ούτε ένα σέντσι, καθώς παραχώρησε εξαρχής όλα τα δικαιώματα δωρεάν και υποχρέωσε το CERN να κάνει το ίδιο), ο Βρετανός εφευρέτης του Web αναγνωρίζει σήμερα πως το δημιούργημά του "είναι ένας καθρέφτης της ανθρωπότητας, όπου συναντάς το καλό και το κακό… χάρισε ευκαιρίες, έκανε ευκολότερη τη ζωή των ανθρώπων, έδωσε φωνή σ’ όσους βρίσκονταν στο περιθώριο, αλλά ταυτόχρονα έδωσε τις ίδιες δυνατότητες και στους απατεώνες, τους διακινητές μηνυμάτων μίσους και τους κάθε λογής κακοποιούς".  

Είναι ένα τέτοιο "κοντράτο" το μαγικό ραβδάκι που θα διορθώσει τα πάντα εν μια νυκτί; Ο σερ Τιμ γνωρίζει πως η απάντηση είναι "όχι". Κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί, όμως πιστεύει ότι είναι απαραίτητη μια διαδικασία ρύθμισης της σχέσης των πολιτών, με τον online κόσμο, "το ταξίδι μας από την ψηφιακή εφηβεία προς ένα περισσότερο ώριμο, υπεύθυνο μέλλον, χωρίς αποκλεισμούς"…
Είθε!

Η εποχή που η καταμέτρηση των προϊόντων στην αποθήκη γινόταν σε φύλλα χαρτιού και οι οδηγοί των φορτηγών δεν ήταν σε θέση να γνωρίζουν ανά πάσα στιγμή ποια είναι η κατάσταση των φορτίων τους δείχνει να αποτελεί πλέον παρελθόν.

Οι ψηφιακές τεχνολογίες αλλάζουν άρδην και τον τομέα των logistics καθώς πλέον όλο και περισσότερες επιχειρήσεις, ακόμη και οι πιο μικρές, χρησιμοποιούν «έξυπνες» λύσεις και συστήματα που τους επιτρέπουν να μειώσουν σημαντικά το λειτουργικό κόστος τους.

Οι σύγχρονες αποθήκες διαθέτουν πλέον υποδομές ασύρματων δικτύων και συστήματα αισθητήρων, τα οποία σε συνδυασμό με εξειδικευμένες εφαρμογές διαχείρισης, επιτρέπουν την συνεχή παρακολούθηση των φορτίων και των προϊόντων που είναι αποθηκευμένα.

Σε συνδυασμό με συστήματα ανάγνωσης barcode, μία επιχείρηση μπορεί να γνωρίζει σε πραγματικό χρόνο τι έχει εισέλθει και τι έχει εξέλθει από την αποθήκη. Παράλληλα, μπορεί να κάνει καλύτερη διαχείριση του χώρου της, ενώ η τελευταία τάση είναι η χρήση ρομποτικών συστημάτων για την μεταφορά των προϊόντων. Λύσεις, που μειώνουν σημαντικά το λειτουργικό κόστος και αυξάνουν τον διαθέσιμο χώρο.

Αντίστοιχα, στο χώρο των μεταφορών οι εξελίξεις είναι εξαιρετικά γρήγορες. Με τη χρήση λύσεων διαχείρισης στόλου οχημάτων, μία επιχείρηση μπορεί να ξέρει ανά πάσα στιγμή που βρίσκονται τα αυτοκίνητα και τα φορτηγά που χρησιμοποιεί, να τα δρομολογήσει προς νέα κατεύθυνση, όπως φυσικά και να επικοινωνήσει με τους οδηγούς σε αυτά. Στα φορτηγά έχουν αρχίσει πλέον να τοποθετούνται και αισθητήρες που προσφέρουν ακόμη μεγαλύτερη ασφάλεια.

Για παράδειγμα, οι αισθητήρες θερμοκρασίας σε ένα ψυγείο-φορτηγό μπορούν να εντοπίσουν μία απότομη αλλαγή θερμοκρασίας, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε αλλοίωση των προϊόντων και να ενημερώσουν άμεσα τον οδηγό ή την επιχείρηση προκειμένου να γίνουν οι απαραίτητες κινήσεις.

Και σε αυτήν την περίπτωση, η εξοικονόμηση είναι πολύ σημαντική, κάτι που είναι πλέον και το ζητούμενο από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Τι τα θες, τι τα γυρεύεις… δεν ‘πα να λέμε και να γράφουμε εμείς, προσέξτε τούτο, προσέξτε εκείνο, προσέξτε το άλλο, όταν μπαίνετε σε κάποιο site, ή «ψήνεστε» για να χρησιμοποιήσετε μια υπηρεσία ή αγοράζετε κάποιο προϊόν σε ένα e-shop… από το ένα αυτί μπαίνουν κι από το άλλο βγαίνουν!

Όλες οι παραινέσεις πάνε στο βρόντο, όταν υπάρχει καλό «δόλωμα» στην αντίπερα όχθη – μ’ άλλα λόγια, όταν «τσιμπάς» (για να συνεχίσουμε με την «ψαρική» μεταφορά) αυτό που «τάζει» ως αντίδωρο το site ή το e-shop, προκειμένου να του παραδώσεις για δική του ενημέρωση και χρήση τα δικά σου σημαντικά προσωπικά δεδομένα. Σε μερικές περιπτώσεις, μάλιστα, αυτό δεν γίνεται καν εθελοντικά, δηλαδή δεν σε ρωτάει αν συμφωνείς, αλλά η παράδοση των στοιχείων αποτελεί υποχρεωτική συνθήκη για να προχωρήσεις στο «παρασύνθημα» και να ολοκληρώσεις αυτό που ξεκίνησες…

Κι αυτό δεν το λέω εγώ, αλλά οι αριθμοί και οι έρευνες, όπως αυτή που ανακοίνωσε πριν από λίγες ημέρες η Accenture, ειδικά για τον τραπεζο-ασφαλιστικό τομέα (Financial Services Consumer Study), στο πλαίσιο της οποίας ρώτησε 47.000 καταναλωτές σε 28 διαφορετικές αγορές, παρακαλώ! Και τι βρήκε; Αυτό που λέγαμε παραπάνω: πως οι περισσότεροι ερωτηθέντες (σχεδόν έξι στους δέκα -59%, για την ακρίβεια) είναι πρόθυμοι και έτοιμοι να δώσουν προσωπικά στοιχεία σχετικά με το πού βρίσκονται κάθε στιγμή, αλλά και να αποκαλύψουν κάποιες από τις προσωπικές τους προτιμήσεις, με αντάλλαγμα εκπτώσεις και ευκολίες σε προϊόντα και υπηρεσίες. Ανάμεσά τους, όπως αναφέρει στην ανακοίνωσή της η γνωστή εταιρία συμβούλων και ερευνών, περιλαμβάνονται η μείωση του χρόνου έγκρισης για τη χορήγηση δανείων, εκπτώσεις σε αλυσίδες γυμναστηρίων(!) καθώς και κάποιες εξατομικευμένες προσφορές, αναλόγως του πού βρίσκεται ο χρήστης.

Το αστείο της ιστορίας είναι πως οι ίδιοι κι ακόμα περισσότεροι (ποσοστό 75% των ερωτηθέντων) θεωρούν «ύψιστη» προτεραιότητα την προστασία του προσωπικού τους απορρήτου, τονίζοντας πως -σε περίπτωση που διαπιστωνόταν παραβίασή του- θα μπορούσαν ακόμα και να αλλάξουν τράπεζα ή ασφαλιστική εταιρία… Δηλαδή, όταν δίνουμε τα στοιχεία μόνοι μας, είναι καλά κι όταν τα παίρνουν άλλοι, δεν είναι… Ή, για να το «διαβάσουμε» κι αλλιώς, πάρτε τα στοιχεία που θέλετε, αρκεί να μας πείτε τί παίρνετε και να δώσετε κατιτίς για τον «κόπο» μας, σ’ εμάς που τροφοδοτούμε κάθε μέρα με σημαντικά δεδομένα τα δικά σας συστήματα Μηχανικής Μάθησης, «ρίχνοντας νερό στο μύλο» των αλγορίθμων σας.

Κατά κάποιο τρόπο, αυτό λέει και ο εκπρόσωπος της Accenture που -σχολιάζοντας τα ευρήματα της έρευνας- προειδοποιεί τους ανθρώπους των τραπεζών και των ασφαλιστικών να μην το παρακάνουν, όσον αφορά στον τρόπο αξιοποίησης των δεδομένων που καθημερινά λαμβάνουν. Αντίθετα, πρέπει να διασφαλίζουν πως κατανοούν πλήρως τις ανάγκες των πελατών τους και τους παρέχουν ανάλογες προσφορές τη σωστή στιγμή, χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο τα προσωπικά τους δεδομένα – να τους βλέπουν, δηλαδή, «σαν ανθρώπους με ανάγκες, πέρα από τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους και τα εκάστοτε επιτόκια»…     

Για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, πάντως, οι Ευρωπαίοι καταναλωτές αποδεικνύονται πολύ περισσότερο επιφυλακτικοί σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο απέναντι σε τέτοιες πρακτικές (ποσοστό 50% των ερωτηθέντων τις αποδέχονται στις ΗΠΑ, έναντι μόνο 40% σε Γερμανία και Ηνωμένο Βασίλειο…), που βασίζονται στην «ανταλλαγή» των προσωπικών δεδομένων με εξατομικευμένες υπηρεσίες.

Προφανώς -κάτι που επισημαίνει και η Accenture- σε αυτή την εξέλιξη σημαντικό (αν και αντίρροπο) ρόλο έχουν παίξει αφενός η ισχύς στις χώρες-μέλη της ΕΕ -από τον περασμένο Μάιο, κοντεύει πλέον να κλείσει χρόνο- του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων (βλέπε, GDPR), αφετέρου η αργή επικράτηση της επανάστασης του Open Banking, που θα αλλάξει σε μεγάλο βαθμό τους κανόνες του (τραπεζικού) παιχνιδιού. Έχουμε πολλά ακόμα να δούμε…        

Το Διαδίκτυο έχει εξελιχθεί στο μεγαλύτερο «εμπορικό κέντρο» του κόσμου, καθώς πλέον οποιοσδήποτε μπορεί να αγοράσει ή να πουλήσει οτιδήποτε, οπουδήποτε και σε οποιονδήποτε. Και γι’ αυτό το λόγο αποτελεί τον κατάλληλο μέσο για μία μικρού ή μεσαίου μεγέθους επιχείρηση με έδρα την Ελλάδα προκειμένου να ανοίξει τα φτερά της και εκτός των ελληνικών συνόρων.

Τα παραδείγματα των επιχειρήσεων που έχουν έδρα σε μικρές πόλεις της Ελλάδας και πωλούν προϊόντα δικής τους παραγωγής στο εξωτερικό είναι πάρα πολλά. Πρακτικά, το μόνο που χρειάζεται μία επιχείρηση είναι να δημιουργήσει ένα ηλεκτρονικό κατάστημα ή να αποκτήσει παρουσία σε κάποιο από τα υφιστάμενα marketplaces όπως είναι το Amazon ή το eBay. Και, φυσικά, να προωθήσει τα προϊόντα του χρησιμοποιώντας ψηφιακά κανάλια με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να είναι μία επιλογή αλλά όχι η μόνη.

Πρακτικά, οι ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν μία τεράστια ευκαιρία προκειμένου να γίνουν εξαγωγικές εταιρείες και να ενισχύσουν τις πωλήσεις τους σε μία περίοδο όπου η εγχώρια οικονομία έχει μεν παρουσιάσει σημάδια ανάπτυξης αλλά δεν έχει ακόμη πλήρως ανακάμψει. Επιπλέον, η παγκόσμια αγορά είναι πολύ πιο μεγάλη σε σχέση με την ελληνική και με περισσότερες ευκαιρίες.

Οι ελληνικές επιχειρήσεις μπορούν να προσφέρουν στην παγκόσμια αγορά μοναδικά προϊόντα για τα οποία η ζήτηση όλο και αυξάνεται. Προϊόντα τόσο από το χώρο της αγροδιατροφής όσο και από εκείνον των χειροποίητων αντικειμένων. Η αύξηση του τουριστικού ρεύματος έχει βοηθήσει ώστε τα ελληνικά προϊόντα να έχουν γίνει πλέον αρκετά δημοφιλή και αυτό είναι μία τάση που αποτελεί μία χρυσή ευκαιρία για πολλές επιχειρήσεις.

Η δημιουργία ενός ηλεκτρονικού καταστήματος έχει πλέον απλοποιηθεί, οι Έλληνες είναι από τους λαούς που γνωρίζουν σε αρκετά καλό επίπεδο την αγγλική γλώσσα, υπάρχουν αρκετές επιλογές όσον αφορά τα συστήματα πληρωμών, ενώ και η διαδικασία αποστολής είναι πλέον σχετικά απλή. Ουσιαστικά, το μόνο που απαιτείται από την πλευρά μίας μικρομεσαίες επιχείρησης είναι να πάρει τη σχετική απόφαση και να κάνει το πρώτο βήμα.  Και ειλικρινά νομίζω ότι οφείλει να το κάνει και δη άμεσα…

Ο τίτλος αυτού του σχολίου θα μπορούσε άνετα να είχε σχέση με τη γνωστή ρήση που συνδέει τον λύκο με τα πρόβατα, αλλά είπα να επιδείξω αυτοσυγκράτηση! Δύσκολο, όμως, αυτό – πολύ δύσκολο, όταν διαβάζεις στον διεθνή Τύπο τις πιο πρόσφατες δηλώσεις του Μαρκ (ένας είναι ο Μαρκ!), σχετικά με το πώς οραματίζεται το μέλλον της αυτοκρατορίας του, στο χώρο των κοινωνικών δικτύων, και προς ποια κατεύθυνση φιλοδοξεί να την στρέψει…

Γιατί, αυτός ο καλός άνθρωπος -χωρίς τα δημιουργήματα (και τις εξαγορές) του οποίου δεν μπορούμε να κάνουμε στιγμή (εγώ ίσως όχι, αλλά για ρωτήστε τα παιδιά σας…)- αντιλαμβανόμενος πως «έχει τη φωλιά του λερωμένη» και μάλιστα σε πολλά επίπεδα, δείχνει να αλλάζει (πόσο, άραγε;) κάπως πορεία και να εστιάζει πλέον στην προστασία του προσωπικού απορρήτου – ακριβώς αυτού, δηλαδή, που σήμερα αποδεδειγμένα παραβιάζει. Αντιμέτωπος με εις βάθος έρευνες εκ μέρους των ρυθμιστών σε Ευρώπη και Αμερική (όπου μάλιστα, έχει ήδη πέσει κι ένα «χοντρό» πρόστιμο, ύψους αρκετών δις δολαρίων το οποίο η εταιρία «διαπραγματεύεται» με τις αρχές), ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ εμφανίζεται πλέον ως άλλη «μετανοούσα Μαγδαληνή» έτοιμος να υποστηρίξει μια νέα στρατηγική για τα κοινωνικά δίκτυα, με βασικούς πυλώνες την κρυπτογράφηση των μηνυμάτων, τον μειωμένο χρόνο διατήρησης δεδομένων και -βεβαίως- την ασφαλή αποθήκευσή τους.

Υποστηρίζει, μάλιστα, πως εκεί βρίσκεται το μέλλον των επικοινωνιών, «στις ιδιωτικές, κρυπτογραφημένες υπηρεσίες, όπου οι χρήστες θα μπορούν να είναι βέβαιοι πως ό,τι λένε μεταξύ τους παραμένει ασφαλές και τα μηνύματα, μαζί με το περιεχόμενό τους, δεν θα μένουν εκεί για πάντα. Αυτό είναι το μέλλον που ελπίζω πως θα καταφέρουμε να υλοποιήσουμε»…

Βέβαια, αυτό δεν πρόκειται να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη (υπάρχουν, προφανώς, συμφωνίες και δεσμεύσεις, με τις εταιρίες που σήμερα αξιοποιούν τα στοιχεία μας) κι ο Μαρκ δεν το κρύβει, δηλώνοντας πως η κρυπτογράφηση που υπάρχει σήμερα στο WhatsApp, θα επεκταθεί σταδιακά στο Messenger και το Instagram, ενώ (να τη και η είδηση…) θα προστεθούν κι άλλα «κανάλια» μέσα από τα οποία θα μπορούν να επικοινωνούν φίλοι, ομάδες, αλλά και επιχειρήσεις.

Από την άλλη, το Facebook (που μάλλον θα παραμείνει η «ναυαρχίδα» του ομίλου, παρά την υστέρηση που παρουσιάζει τελευταία έναντι των ανταγωνιστών του, οι οποίοι διεκδικούν την πρωτιά στις προτιμήσεις των χρηστών) πειραματίζεται μ’ ένα νέο μοντέλο, βάσει του οποίου το περιεχόμενο θα «εκπνέει» και θα αρχειοθετείται αυτομάτως, έπειτα από κάποιο προκαθορισμένο χρονικό διάστημα.

Κι όπως θα περίμενε κανείς, ύστερα από την κατακραυγή που ακολούθησε τα «ατοπήματα» του Facebook τον τελευταίο χρόνο (θυμηθείτε πως ήταν περίπου τέτοια εποχή, πέρυσι, όταν «έσκασε» το μέγα σκάνδαλο της Cambridge Analytica, που μας ξαναθύμισε ο «ήρωάς» του, Christopher Wylie, με την παρουσία του στο Οικονομικό Forum των Δελφών, πριν από λίγες ημέρες), ο CEO του βρίσκει πλέον «λογικό» να συγκεντρώνονται λιγότερα προσωπικά στοιχεία των χρηστών, όπως και να είναι λιγότερος ο χρόνος που η εταιρία κρατά τα μετα-δεδομένα των μηνυμάτων, τα οποία δηλώνει επισήμως ότι αξιοποιεί στον έλεγχο των spam και των συστημάτων ασφαλείας.

Μάλιστα, δεν παρέλειψε να προσθέσει (για να βελτιώσει ακόμα περισσότερο τη δημόσια εικόνα του) πως το Facebook θα συνεχίσει να είναι πολύ προσεκτικό στο πού ακριβώς εγκαθιστά τα κέντρα δεδομένων του, αποφεύγοντας εκείνες τις χώρες που δεν φημίζονται για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας της έκφρασης των πολιτών τους…

Με δυο λόγια, παρέμβαση επί προσωπικού στο ανώτατο επίπεδο μεν, που (ουσιαστικά) δεν είναι παρά προφάσεις εν αμαρτίαις, καθώς άρχισε πλέον να «ξηλώνεται το πουλόβερ», για τα καλά…

Όσοι βρέθηκαν στους χώρους της Fira Gran Via την περασμένη εβδομάδα για το Mobile World Congress 2019, θα έφυγαν αποκομίζοντας την εντύπωση ότι τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας 5η γενιάς είναι ήδη σε εμπορική λειτουργία, καθώς το 5G ήταν κυριολεκτικά παντού.

Η πραγματικότητα είναι λίγο διαφορετική, καθώς υπάρχουν ελάχιστα 5G δίκτυα σε εμπορική λειτουργία σε παγκόσμιο επίπεδο.

Αυτό, όμως, πρόκειται να αλλάξει στο δεύτερο μισό του 2019, καθώς ουκ ολίγοι πάροχοι κυρίως στην Ασία και στη βόρεια Αμερική πρόκειται να ξεκινήσουν την παροχή εμπορικών υπηρεσιών με την Ευρώπη να έχει μείνει πάντως αρκετά πίσω σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο.

Από πλευράς εξοπλισμού, όλα είναι ήδη έτοιμα και «το μόνο που έμενε ήταν να δούμε και τις συσκευές» όπως έλεγαν ουκ ολίγα στελέχη από εταιρείες τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού.

Τα ίδια στελέχη έλεγαν πως η Ευρώπη έχει όντως μείνει λίγο πίσω αλλά Αμερικανοί και Ασιάτες επείγονται περισσότερο από τους Ευρωπαίους για το 5G προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που υπάρχουν από πλευράς χωρητικότητας στα δίκτυα τους.

Η πραγματική πρόκληση για την 5η γενιά κινητής τηλεφωνίας είναι πως θα αξιοποιηθεί.

Και αυτό γιατί το μεγάλο ατού της δεν είναι τόσο οι υψηλότερες ταχύτητες όσο το γεγονός ότι επιτρέπει την ταυτόχρονη λειτουργία χιλιάδων συσκευών στην ίδια περιοχή, η «καθυστέρηση» στην ανταπόκριση σε εντολές (latency) είναι εξαιρετικά μικρή και ότι υπάρχει η δυνατότητα διαμόρφωσης του δικτύου κατά τέτοιο τρόπο ώστε να υπάρχει βελτιωμένη ποιότητα στην παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών (network slicing).

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να περιμένουμε πολύ μεγάλη βελτίωση στο «σερφάρισμα» στο Διαδίκτυο -αν και στην πρώτη φάση ανάπτυξης των 5G δικτύων η ταχύτητα λήψης δεδομένων αυξάνεται στα 3 Gbps από τα 2 Gbps που είναι τώρα στα δίκτυα 4G.

Όμως, το 5G δίνει τη δυνατότητα να υπάρξει ένα πραγματικό «Διαδίκτυο των Πραγμάτων» (Internet of Things – IoT) όπως και να υπάρξει η δυνατότητα για παροχή πολλών νέων υπηρεσιών.

Η πραγματική πρόκληση δείχνει να είναι η αξιοποίηση των νέων δυνατοτήτων και δεν είναι τυχαίο ότι στα περίπτερα των μεγάλων κατασκευαστών η έμφαση ήταν περισσότερο στο να δείξουν πρακτικές εφαρμογές των δικτύων 5G.

Για παράδειγμα, στο περίπτερο της Nokia, υπήρχαν επιδείξεις εφαρμογών για το χώρο της βιομηχανίας, όπως είναι η διαχείριση αποθηκών με ένα πιλοτικό δίκτυο στο λιμάνι του Αμβούργου να είναι ήδη σε λειτουργία, για το χώρο των μεταφορών και της ασφάλειας και για το χώρο της ψυχαγωγίας.

Η επίδειξη μίας εφαρμογής για video games που «τρέχουν» στο cloud ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακή και γενικά το αποκαλούμενο cloud gaming αναμένεται να είναι μεταξύ των νέων εφαρμογών και υπηρεσιών που θα αναπτυχθούν τάχιστα λόγω της έλευσης των 5G δικτύων.

Αντίστοιχες εφαρμογές είδαμε και στο περίπτερο της Huawei αλλά σε εκείνο της Qualcomm, όπως και σε αυτά της Intel και της Cisco. Επίσης, υπήρξαν επιδείξεις ακόμη και για χειρουργεία εξ αποστάσεως όπου χρησιμοποιήθηκαν 5G υποδομές, ενώ στο Camp Nou, το περίφημο γήπεδο της Μπαρτσελόνα, ήδη άρχισαν να τοποθετούν 5G υποδομές προκειμένου να προσφέρουν νέες υπηρεσίες στους οπαδούς της διάσημης καταλανικής ομάδας.

Και από ότι φαίνεται έχουμε ακόμη πολλά να δούμε…

Τα μεγάλα, τα πραγματικά μεγάλα γεγονότα στο χώρο της τεχνολογίας, είναι -όπως γνωρίζουν όλοι οι «παροικούντες την Ιερουσαλήμ»- δυο, αμφότερα στην αρχή του χρόνου, έτσι για «ποδαρικό»: το πρώτο είναι το CES στο Λας Βέγκας και το δεύτερο, το MWC στη Βαρκελώνη – ένα στην Αμερική κι ένα στην Ευρώπη, μοιρασμένα τα πράγματα και οι εντυπώσεις.

Αυτές, λοιπόν, οι εντυπώσεις (κυρίως για τις τάσεις και τις προεκτάσεις της τεχνολογίας, αλλά και το βαθμό που αυτή αλλάζει τη ζωή μας) οι οποίες θα μας συντροφέψουν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό σ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, περιλαμβάνουν -όπως είναι φυσικό- ελπίδες, αλλά και φόβους.

Στις πρώτες έχουμε αναφερθεί πολλές φορές από αυτή τη στήλη – έχουμε μιλήσει για τις μεγάλες ανατροπές που φέρνει η τεχνολογία στην καθημερινότητά μας, για την Τεχνητή Νοημοσύνη και τη Μηχανική Μάθηση, για τις προοπτικές συν-εργασίας με τα ρομποτικά συστήματα και τους αυτοματισμούς, για τα αυτόνομα οχήματα και τη βασιλεία των κάθε λογής αισθητήρων, στο πλαίσιο του Internet των Αντικειμένων, και τόσα άλλα…

Εκτός από τις ελπίδες, όμως, υπάρχουν και οι φόβοι – αντίδραση λογική, μπροστά στο καινούριο, το άγνωστο. Πολύ περισσότερο, όταν υπάρχουν και φωνές που επισημαίνουν προβλήματα και αδυναμίες της νέας εποχής πραγμάτων.

Δυο από αυτές (πιθανότατα υπήρξαν κι άλλες, όμως αυτές καταγράφηκαν ως ισχυρότερες) δεν πέρασαν απαρατήρητες στη διάρκεια του MWC19 και των περί αυτό εκδηλώσεων: πρώτα, η Βίβιαν Τσαν, ιδρύτρια και CEO της Sparrho, εταιρίας που αξιοποιεί την Τεχνητή Νοημοσύνη για να διευκολύνει την πρόσβαση χρηστών και οργανισμών σε νέες επιστημονικές δημοσιεύσεις και πατέντες, υπογράμμισε σε ομιλία της πως η κοινωνία μας βρίσκεται είναι ήδη χωρισμένη σε γνωρίζοντες και μη, με το χάσμα μεταξύ των δυο να αυξάνει, γεννώντας παρανοήσεις και φοβικές καταστάσεις.

Η έλλειψη γνώσης, όμως, συχνότατα «μεταφράζεται» σε έλλειψη εμπιστοσύνης κι αυτό δεν περιορίζεται μονάχα σε θέματα τεχνολογίας (όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη και οι συνέπειες των αυτοματισμών), αλλά και εκτός αυτής (χαρακτηριστικό παράδειγμα, το προσφυγικό/μεταναστευτικό).

Με δεδομένη την «εγκατεστημένη» δυσπιστία σε πλατιά στρώματα του πληθυσμού και την τάση να πέφτει το βάρος στις αρνητικές κι όχι στις θετικές πλευρές της τεχνολογίας, η ανατροπή δεν είναι εύκολη, πολύ περισσότερο αν δεν ισχύει (κάτι που συμβαίνει συχνά) καθεστώς διαφάνειας, όσον αφορά στη λήψη κρίσιμων αποφάσεων.

Η «θεραπεία» που προτείνει η Τσεν, είναι η δημιουργία - κυρίως εκ μέρους των φορέων της αγοράς- ενός ψυχολογικού «δικτυού ασφαλείας» για το οικοσύστημα του ΑΙ, μέσα από έναν συνδυασμό δημοσιοποίησης σχετικών εμπειριών από χρήστες, αλλά και «αποδείξεων» για την αξιοπιστία των πληροφοριών.

Το δεύτερο θέμα, που γίνεται ολοένα και πιο επείγον, όσο αυξάνεται ο αριθμός των εγκατεστημένων αισθητήρων σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι -προφανώς- η ασφάλεια στο χώρο του ΙοΤ.

Σε σχετικό πάνελ διαλόγου, οι συμμετέχοντες τόνισαν πως το Edge Computing μπορεί να δίνει λύσεις σ’ ό,τι αφορά στην εξοικονόμηση πόρων και χώρου αποθήκευσης δεδομένων, όμως δεν διαθέτει την πρόσθετη ισχύ που απαιτούν τα προγράμματα κρυπτογράφησης, με συνέπεια τα δεδομένα να μένουν εκτεθειμένα στις κακόβουλες επιθέσεις.

Επίσης, ως άλλη αδυναμία αναφέρθηκε και η χρήση δορυφορικών σημάτων, τα οποία μπορούν να υποκλαπούν σχετικά εύκολα, με συνέπεια να υπάρχει κίνδυνος για την όποια χρήση τέτοιων σημάτων και μεθόδων από αυτόνομα οχήματα, «έξυπνα» εργοστάσια και, βέβαια, συστήματα μαζικής μεταφοράς.

Προς γνώση και συμμόρφωση, λοιπόν, καθώς το μέλλον είναι ήδη εδώ και τέτοια προβλήματα -που έχουν οριζόντια επίδραση- πρέπει να αντιμετωπίζονται εγκαίρως και αποτελεσματικά.

Πριν από μερικά χρόνια, η έννοια των πληρωμών ήταν συνυφασμένη με την καταβολή μετρητών. Ακόμη και στις αγορές που γίνονταν μέσω ηλεκτρονικών καταστημάτων οι Έλληνες καταναλωτές, στην πλειοψηφία τους, προτιμούσαν να πληρώνουν με αντικαταβολή. Δηλαδή να περιμένουν τον υπάλληλο της μεταφορικής εταιρείας να έρθει, να φέρει την παραγγελία και να του δώσουν τα μετρητά. Πληρώνοντας και μία προμήθεια διόλου ευκαταφρόνητη. Αυτό έχει αρχίσει πλέον να αλλάζει ραγδαία και οι ψηφιακές πληρωμές με χρήση καρτών ή σχετικών υπηρεσιών είναι πλέον περισσότερο δημοφιλείς.

Θα πει κανείς ότι αυτό οφείλεται στα capital controls, τα οποία μας υποχρέωσαν να αρχίσουμε να χρησιμοποιούμε τις κάρτες μας, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις υπήρχαν στο πορτοφόλι μας μόνο και μόνο για να βγάζουμε χρήματα από το ΑΤΜ! Αυτό ισχύει σε μεγάλο βαθμό αλλά τώρα που τα capital controls είναι πολύ πιο χαλαρά, αυτό που παρατηρείται είναι μία περαιτέρω ενίσχυση των ψηφιακών πληρωμών. Ο ρυθμός αύξησης μπορεί να μην είναι υψηλά διψήφιος αλλά είναι ισχυρά διψήφιος και αυτό κάτι σημαίνει: ότι οι Έλληνες έχουν αρχίσει πλέον να συνηθίζουν στη χρήση των καρτών και να μην τους κάνει καμία εντύπωση.

Το κυριότερο, όμως, κατά την προσωπική άποψη μου, είναι οι καταναλωτές έχουν αρχίσει πλέον και αποκτούν μία σχέση εμπιστοσύνης με τους οργανισμούς που προσφέρουν τη δυνατότητα πληρωμών. Και εννοώ και τα ίδια τα ηλεκτρονικά καταστήματα. Οι δυνατότητες για online πληρωμή έχουν πολλαπλασιαστεί και δεν περιορίζονται μόνο στις πιστωτικές και τις χρεωστικές κάρτες και αυτό είναι από μόνο του ιδιαίτερα σημαντικό. Και είναι εξίσου σημαντικό ότι οι χρήστες εμπιστεύονται λύσεις όπως το PayPal και τα ηλεκτρονικά καταστήματα επιδιώκουν να έχουν το Stripe και το Checkout.

Γενικότερα, η αίσθηση που υπάρχει είναι πως οι καταναλωτές -τουλάχιστον η συντριπτική πλειοψηφία αυτών- έχει αρχίσει πλέον να εμπιστεύεται τις ηλεκτρονικές πληρωμές. Να μην φοβάται να βάλει τα στοιχεία της κάρτας του ή να πληκτρολογήσει κωδικούς στο PayPal. Η ευκολία που προσφέρουν αυτά τα μέσα είναι τεράστια, τώρα που έχει αρχίσει να υπάρχει και εμπιστοσύνη είναι μάλλον προφανές γιατί υπάρχει και σημαντική αύξηση της χρήσης. Και θα υπάρξει ακόμη περισσότερη τα επόμενα χρόνια καθώς οι διαδικασίες ασφαλείας θα γίνονται όλο και καλύτερες. Γιατί μπορεί η εμπιστοσύνη να έχει αρχίσει πλέον να υπάρχει αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο κόσμος πρόκειται να σταματήσει να ανησυχεί και να φοβάται για την ασφάλεια των χρημάτων του.