Ένα μεγάλο -αν όχι το μεγαλύτερο- πρόβλημα που συνδέεται άμεσα και στενά με τις εφαρμογές της Τεχνητής Νοημοσύνης, είναι το «διάβασμά» της, μ’ άλλα λόγια, η τροφοδοσία της με (σωστά και ποιοτικά) δεδομένα, τα οποία θα αξιοποιήσει, εντάσσοντάς τα στις «μνήμες» της, για να τα ανασύρει όποτε και αν χρειαστεί και να τα επεξεργαστεί, προκειμένου να υλοποιήσει μια δική μας εντολή ή να μας διευκολύνει στη λήψη σωστότερων αποφάσεων.

Κι όπως έχει αποδειχθεί πολλές φορές ως τώρα, μπορεί να μας βοηθήσει με στοιχεία και προβλέψεις σε πλήθος διαφορετικούς κλάδους και τομείς, από την ιατρική ως τη βέλτιστη λειτουργία των αλυσίδων τροφοδοσίας κι από τη βαριά βιομηχανία ως την προβλεπτική συντήρηση.

Ως εδώ, λοιπόν, όλα καλά, όλα ωραία. Ισχύει, όμως, αυτό παντού; Όχι, βέβαια! Ένας χώρος όπου τα θετικά δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι ξεπερνούν τα αρνητικά, είναι αυτός της δημιουργικότητας. Γιατί, μπορεί μεν να εντυπωσιαζόμαστε που η «μηχανή» μπορεί να ζωγραφίζει έναν πίνακα «σαν» τον ΒανΓκογκ, να γράφει ένα ποίημα «σαν» τον Ελύτη ή να τραγουδάει «σαν» την Katy Perry, όμως οι ίδιοι οι καλλιτέχνες και δημιουργοί διαμαρτύρονται εντόνως (όσοι βρίσκονται εν ζωή, βεβαίως – για τους προσφάτως αποβιώσαντες ευτυχώς φροντίζουν οι κληρονόμοι / δικαιούχοι των δικαιωμάτων τους, για τους παλαιότερους σχεδόν κανείς) για τη στυγνή εκμετάλλευση της δική τους τέχνης.

Δεν χωρεί αμφιβολία ότι η «μηχανή» δεν είναι προικισμένη αφ’ εαυτής με κάποιο καλλιτεχνικό τάλαντο - παράγει μουσική, κείμενα, τραγούδια ή ό,τι άλλο της ζητηθεί, έχοντας τροφοδοτηθεί και επεξεργαστεί τα δικά τους έργα, τα οποία αφομοίωσε στη μνήμη της και -με τη χρήση των κατάλληλων αλγορίθμων- μπορεί να «δημιουργήσει» παρόμοια. Κι αν το ευρύ κοινό απορεί και θαυμάζει την ομοιότητα με τα πραγματικά, οι ίδιοι οι δημιουργοί καθόλου έτσι δεν αισθάνονται…

Μόλις πριν από λίγες ημέρες, κάμποσα μεγάλα ονόματα από τον χώρο της μουσικής, ανάμεσά τους οι Billie Eilish, Jon Bon Jovi, Katy Perry, Stevie Wonder, αλλά και οι κάτοχοι των δικαιωμάτων εκλιπόντων θρύλων, όπως ο Frank Sinatra και ο Bob Marley, ζήτησαν εκ μέρους της Artists Rights Alliance της οποίας είναι μέλη, από τις εταιρίες που ασχολούνται με την Τεχνητή Νοημοσύνη «να πάψουν να υποτιμούν την ανθρώπινη δημιουργικότητα».

Στην κοινή δήλωσή τους κατηγορούν «ορισμένες από τις μεγαλύτερες και ισχυρότερες εταιρείες» ότι χρησιμοποιούν χωρίς άδεια τη δουλειά τους, για να εκπαιδεύσουν μοντέλα Τεχνητής Νοημοσύνης, με συχνά πολύ αμφισβητήσιμα αποτελέσματα. Προσθέτοντας ότι «αυτές οι προσπάθειες στοχεύουν άμεσα στην αντικατάσταση της δουλειάς των ανθρώπων καλλιτεχνών με τεράστιες ποσότητες "ήχων" και "εικόνων" που δημιουργούνται από την Τεχνητή Νοημοσύνη, πλήττοντας καίρια τα δικαιώματα που καταβάλλονται στους καλλιτέχνες.

Όταν η Τεχνητή Νοημοσύνη χρησιμοποιείται ανεύθυνα, απειλεί την ικανότητά μας να προστατεύουμε το προσωπικό απόρρητο, την ταυτότητα, τη μουσική, αλλά και την ίδια την επιβίωσή μας». ‘Το τζίνι βγήκε από το λυχνάρι’, ήταν το χαρακτηριστικό σχόλιο του εξειδικευμένου βρετανικού site «The Register».

Και βέβαια, οι τραγουδιστές δεν είναι μόνοι τους, όπως προείπαμε, σ’ αυτόν τον αγώνα για τον σεβασμό των πνευματικών δικαιωμάτων των δημιουργών. Ήδη, από το 2023, συγγραφείς-μέλη της αμερικανικής  Ένωσης Συγγραφέων και ηθοποιοί βομβαρδίζουν τις ίδιες εταιρίες με αγωγές για την αξιοποίηση της δικής τους εργασίας ως «πρώτης ύλης» για την εκπαίδευση των «μηχανών» τους, προφανώς χωρίς τη συναίνεσή τους και την καταβολή των αναλογούντων δικαιωμάτων, ενώ σύντομα ακολούθησαν και μεγάλα συγκροτήματα από τον χώρο της ενημέρωσης.

Πιο χαρακτηριστική περίπτωση αυτή της αγωγής που κατέθεσαν τον περασμένο Δεκέμβριο οι «New York Times» εναντίον της Microsoft και της OpenAI, για παράνομη χρήση του περιεχομένου της ιστορικής εφημερίδας, προκειμένου να εκπαιδεύσουν τα LLMs, τα Μεγάλα Γλωσσικά Μοντέλα τους. Η απάντηση της BigTech του Ρέντμοντ ήταν πως «όλες αυτές οι κατηγορίες είναι βασισμένες σε ‘doomsday futurology’… (σε ελεύθερη μετάφραση, σε μια ‘Μελλοντολογία της καταστροφής’).

Το θέμα έχει απασχολήσει και το Κογκρέσο των ΗΠΑ (σ’ αυτή τη χώρα έχουμε τις περισσότερες αντιδράσεις, αφού εκεί εδρεύουν οι μεγαλύτερες εταιρίες οι οποίες εργάζονται στην Τεχνητή Νοημοσύνη), με πολλές ανεξάρτητες φωνές να επιμένουν ότι οι παρέχοντες (εκούσια ή ακούσια) δεδομένα πρέπει να αποζημιωθούν και τους παραλήπτες να παραδέχονται μεν τη χρήση, αλλά να αντιτείνουν ότι «γίνεται για καλό σκοπό». Η υπόθεση, όπως αντιλαμβάνεστε, έχει πολύ δρόμο ακόμα…