Μέσα στην επικαιρότητα που «τρέχει» πλέον με αφάνταστη πολυπλοκότητα και ξέφρενους ρυθμούς, δυο γεγονότα που συνέβησαν μόλις την περασμένη εβδομάδα (ίσως) πέρασαν απαρατήρητα «ως μη όφειλον», καθώς είναι σημαντικά και ενδεχομένως, στο μέλλον, να αποδειχτούν κομβικά, όσον αφορά στη διαμόρφωση της ψηφιακής καθημερινότητάς μας.
Πρόκειται, βεβαίως, για τη νέα Ευρωπαϊκή Πράξη για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (Digital Services Act), της οποίας η ισχύς ξεκίνησε από το Σάββατο, 17 Φεβρουαρίου, και το Μνημόνιο Συνεργασίας που υπέγραψαν λίγες ημέρες νωρίτερα 20 τεχνολογικοί κολοσσοί, υποσχόμενοι να αποτρέψουν τυχόν κακόβουλες παρεμβάσεις και προσπάθειες παραπληροφόρησης με τη χρήση εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης, για τη δημιουργία παραπλανητικού περιεχομένου. Κίνηση η οποία αποκτά ξεχωριστή σημασία ειδικά φέτος, που (όπως γράψαμε πρόσφατα σ’ αυτή τη στήλη) ο μισός πλανήτης έχει κάποιας μορφής εκλογές – τοπικές, εθνικές, προεδρικές, ευρωπαϊκές.
Για να τα πιάσουμε από την αρχή, λοιπόν, το Σάββατο ξεκίνησε και επισήμως η εφαρμογή του DSA στο σύνολο πλέον των δικτυακών πλατφορμών. Θυμίζουμε ότι στις 22 μεγαλύτερες (τους λεγόμενους gatekeepers, βλέπε Facebook, Instagram, Google, Microsoft, Apple, X βεβαίως-βεβαίως, TikTok, Amazon, κλπ. – ανάμεσά τους και τρεις πολύ γνωστές πορνογραφικές πλατφόρμες) η εποπτεία είχε ξεκινήσει από τον περασμένο Αύγουστο, αν και οι «αψιμαχίες» συνεχίζονται μεταξύ των ρυθμιστικών αρχών και των εταιριών, ως προς την ορθότητα «απονομής» αυτού του τίτλου ή όχι.
Και δεν είναι τόσο ο τίτλος, όσο οι (πολλές) υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτόν τον χαρακτηρισμό, όσον αφορά στην παραπληροφόρηση, τη μετάδοση εικόνων βίας, τα κηρύγματα μίσους και τη μη-προστασία των ανηλίκων χρηστών, με τον «πέλεκυ» να πέφτει βαρύς στις περιπτώσεις παρασπονδίας, με πρόστιμα επταψήφια και πάνω.
Πλέον, η εποπτεία επεκτείνεται σε όλες τις πλατφόρμες, ανεξαρτήτως μεγέθους, με την ίδια αυστηρότητα (η «τσιμπίδα» εξαιρεί μονάχα τις πολύ μικρές επιχειρήσεις), με τον Τιερί Μπρετόν, τον αρμόδιο Επίτροπο για την Εσωτερική Αγορά, να προτρέπει όλα τα κράτη-μέλη «να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο τρόπο» τον νέο κανονισμό.
Φυσικά, το μεγαλύτερο «δίκτυ» το έχει απλώσει η ίδια η Επιτροπή, που συνέστησε ειδικό 100μελές Σώμα Ελέγχου, με αποκλειστικό αντικείμενο τη συμμόρφωση με το DSA. Οι ελεγκτές, πάλι, έχουν πάρει πολύ σοβαρά (έτσι πρέπει, άλλωστε) την αποστολή τους, εκδίδοντας σχεδόν σε καθημερινή βάση, δελτία Τύπου με τις επιτυχίες τους: την ώρα που γράφονται τούτες οι γραμμές (απόγευμα Δευτέρας, 19/02), μόλις ανακοινώθηκε ότι η Επιτροπή ξεκίνησε έρευνες για πιθανές παραβιάσεις του DSA εις βάρος του TikTok, για τις επιδόσεις του από τον περασμένο Σεπτέμβριο, σ’ ό,τι αφορά στην προστασία των ανηλίκων, στη διαφάνεια σχετικά με τις διαφημίσεις που προωθούνται μέσω της πλατφόρμας, της παροχής πρόσβασης σε δεδομένα στους ερευνητές, αλλά και της διαχείρισης των κινδύνων για εθιστικό και επιβλαβές περιεχόμενο. Μάλιστα, ανακοινώθηκε ότι οι έρευνες όχι μόνο θα συνεχιστούν, αλλά θα διευρυνθούν, ενώ θα εμπλακούν ενδεχομένως και άλλες υπηρεσίες, όπως η Αρχή Προστασίας Καταναλωτή. Άρα, «τα λουριά σφίγγουν» κι αυτό κάθε άλλο παρά κακό είναι…
Από την άλλη πλευρά, όσον αφορά στο μείζον θέμα της παροχής «υποδομών» για τη διακίνηση ψευδούς ή παραπλανητικού περιεχομένου, οι ίδιες λίγο-πολύ πλατφόρμες υπέγραψαν πρόσφατα κατά τη διάρκεια ειδικής εκδήλωσης (στην οποία, μάλιστα, συμμετείχε και ο Έλληνας πρωθυπουργός), στο πλαίσιο της 60ης Διάσκεψης Ασφαλείας του Μονάχου, Μνημόνιο Τεχνολογικής Συνεργασίας για την αντιμετώπιση της χρήσης εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης, με στόχο την παραπλάνηση των εκλογέων (και όχι μόνο).
Είκοσι μεγάλες εταιρίες (μεταξύ τους OpenAI, Adobe, Microsoft, Meta, X, TikTok κλπ.) δεσμεύτηκαν να αναπτύξουν εργαλεία που θα εντοπίζουν τυχόν παραπλανητικό υλικό (βλέπε, deep fakes), ανιχνεύοντας την προέλευσή του, αξιοποιώντας «αόρατα» υδατογραφήματα ή ενσωματώνοντας πρόσθετες πληροφορίες. Βεβαίως, οι καλές προθέσεις δεν αρκούν, αν δεν συμφωνήσουν και μάλιστα σύντομα όλες αυτές οι εταιρίες σε κάποιον κοινό, ή έστω διαλειτουργικό τρόπο αντιμετώπισης των (ολοένα αυξανόμενων) παρεκτροπών αυτού του τύπου.
Σε αντίθετη περίπτωση, τα προβλήματα θα οξυνθούν ακόμα περισσότερο, καθώς θα χαθεί η όποια εμπιστοσύνη του κοινού ακόμα και στις πραγματικές ειδήσεις και η ενημέρωση θα πάψει να είναι αυτό που όλοι ως τώρα γνωρίζουμε – η διάβρωση έχει ξεκινήσει, τα τελευταία χρόνια, και τα αποτελέσματα είναι ήδη ορατά…
