Ο «λευκός καπνός» που υψώθηκε ταυτόχρονα στις Βρυξέλλες και την Ουάσιγκτον, την περασμένη Δευτέρα, 10 Ιουλίου, ρυθμίζει μια εκκρεμότητα αρκετών ετών, που έπρεπε να βρει τη λύση της το ταχύτερο δυνατό, καθώς τα προβλήματα από την απουσία λύσης διογκώνονταν σχεδόν σε καθημερινή βάση.
Ο λόγος, βεβαίως, για το νομικό πλαίσιο που αφορά στη μεταφορά δεδομένων από την Ευρώπη στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς το προηγούμενο καθεστώς -από το 2020- είχε ξεπεραστεί στην πράξη από τις τεχνολογικές και κανονιστικές εξελίξεις, ιδιαίτερα μετά την αποφασιστική στάση των Ευρωπαίων ("οι αρχές μας είναι διαφορετικές και θέλουμε να τις διαφυλάξουμε", επιμένουν στην Κομισιόν) σε θέματα προστασίας των προσωπικών δεδομένων και την αμερικανική αυστηρότητα σε θέματα εθνικής ασφαλείας.
Οι Big Tech (όλες αμερικανικές, εξ ου και το πρόβλημα) που θίγονταν από αυτή την εκκρεμότητα, είχαν απειλήσει με διακοπή της λειτουργίας τους στην Ευρώπη, ιδιαίτερα μετά το «τσουχτερό» πρόστιμο των 1,2 δισ. δολαρίων στη Meta, τον Μάιο, ακριβώς για την χωρίς άδεια μεταφορά και φιλοξενία στις ΗΠΑ δεδομένων Ευρωπαίων χρηστών. Η αβεβαιότητα γύρω από το ποιο νομικό καθεστώς ισχύει και πώς καλύπτονται οι μεν και οι δε, είχε «χτυπήσει κόκκινο»…
Τέλος καλό – όλα καλά, λοιπόν; Όπως το δει κανείς… Και οι δυο πλευρές δηλώνουν «νικητές», αλλά μένει να φανεί πώς αυτή η συμφωνία θα λειτουργήσει στην πράξη, γιατί οι αστερίσκοι είναι αρκετοί. Για αρχή, πάντως, έχουμε κάμποσες θετικές δηλώσεις
Από τη μια, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, διακηρύσσει πως «το νέο νομικό πλαίσιο ΕΕ-ΗΠΑ της προστασίας των προσωπικών δεδομένων θα εγγυάται την ασφάλεια των ροών δεδομένων για τους Ευρωπαίους και θα προσφέρει νομική ασφάλεια στις επιχειρήσεις που βρίσκονται και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού». Από την άλλη, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν χαιρετίζει κι αυτός τη συμφωνία, «που αντανακλά την κοινή δέσμευση των δυο εταίρων στην ισχυρή προστασία των προσωπικών δεδομένων».
Και βέβαια, αντίστοιχη έκφραση ικανοποίησης έχουμε κι από τη Σεσίλια Μπόνεφελντ-Νταλ, τη γενική διευθύντρια του Digital Europe, που αποτελεί την πανευρωπαϊκή συνδικαλιστική έκφραση των επιχειρήσεων του κλάδου και το κύριο μέσο πίεσης για τα συμφέροντά τους. «Οι ροές δεδομένων αποτελούν τη βάση για τις εξαγωγές υπηρεσιών από την ΕΕ προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, που ανέρχονται σε 1 τρισ. € ετησίως. Αυτή η απόφαση θα δώσει στις εταιρίες περισσότερη εμπιστοσύνη στις δραστηριότητές τους και θα συμβάλλει στην ανάπτυξη των οικονομιών μας», υπογράμμισε, σύμφωνα με τα ειδησεογραφικά πρακτορεία.
Όλα καλά και ωραία, όμως τι ακριβώς προβλέπει το νέο καθεστώς; Προβλέπει πρόσθετες διασφαλίσεις, μας λένε, ώστε η πρόσβαση των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών στα δεδομένα που συλλέγονται στην Ευρώπη και μεταφέρονται ή φιλοξενούνται υπερατλαντικά (αυτό ήταν ένα ακόμα «αγκάθι», μεταξύ πολλών άλλων, καθώς έρχεται σε σύγκρουση με τις ευρωπαϊκές αρχές), στο όνομα της αμερικανικής εθνικής ασφάλειας, να είναι «αναλογική» και να περιορίζεται μονάχα στα «απαραίτητα» ("necessary and proportionate", ο όρος που χρησιμοποιείται).
Κάμποσοι αστερίσκοι εδώ, σ’ ό,τι αφορά στην αναγκαιότητα και την αναλογικότητα – οι Αμερικανοί πολίτες έχουν ήδη νομική προστασία για τέτοιες παρεμβάσεις στην ιδιωτικότητά τους, οι ξένοι όχι… Κι αν κάποιος Ευρωπαίος διαφωνεί μ’ αυτή την πρακτική; Αν θεωρεί ότι τα προσωπικά του δεδομένα έχουν καταλήξει παράνομα στις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών; Τότε έχει τη δυνατότητα προσφυγής στη δικαιοσύνη, λένε οι ειδήμονες, καθώς δημιουργείται αμερικανικό Data Protection Review Court. Ίσως αυτό να είχε κατά νου, η πρόεδρος της Επιτροπής, όταν δήλωνε εμφατικά ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αναλάβει πρωτοφανείς δεσμεύσεις για την εφαρμογή του νέου πλαισίου»…
Οι διαβεβαιώσεις της, όμως, δεν είναι απολύτως πειστικές. Ο Αυστριακός νομικός και ακτιβιστής για θέματα προστασίας της ιδιωτικότητας, Μαξ Σρεμς, (που είχε προκαλέσει και παλιότερα αρνητικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου γι’ αυτή την πρακτική), δήλωσε αμέσως ότι θα προσφύγει και πάλι στη Δικαιοσύνη, καθώς θεωρεί ότι η νέα συμφωνία δεν φέρνει κάποια βελτίωση σ’ ό,τι αφορά στην προστασία των προσωπικών δεδομένων των Ευρωπαίων, αφού δεν έχει αλλάξει η αμερικανική νομοθεσία σε θέματα εθνικής ασφαλείας. Ο ίδιος, μάλιστα, κατηγορεί και τη Meta, για παραβατική συμπεριφορά σχετικά με τη διαχείριση των ευρωπαϊκών δεδομένων, επιμένοντας ότι παραβιάζει τις προβλέψεις του GDPR.
Καλά ξεμπερδέματα…
