Ένα σημαντικό μέρος της καθημερινότητας του γράφοντα (όπως και κάθε άλλου δημοσιογράφου, ανεξαρτήτως ειδικότητας, που σέβεται και αγαπάει τη δουλειά του), είναι η με κάθε τρόπο και μέσο ενημέρωση, σχετικά με το τι γίνεται στον «χώρο ευθύνης» του, τόσο εδώ, εντοπίως, όσο -πολύ περισσότερο- στο εξωτερικό, απ’ όπου συνήθως φτάνουν σ’ εμάς προϊόντα, υπηρεσίες, τάσεις και καταστάσεις...
Αυτή η ενημέρωση γινόταν, στη δική μου περίπτωση, παλιότερα μέσω των εντύπων: εφημερίδες, περιοδικά, ειδικές εκδόσεις, ένθετα, αλλά και πρωτογενώς –την εποχή που εργαζόμουν σε εφημερίδες- μέσα από τα τηλεγραφήματα των ειδησεογραφικών πρακτορείων, τα οποία μας μετέφεραν άμεσα (έστω κι αν το «άμεσα» εκείνης της εποχής έχει γίνει πολύ «αμεσότερο» σήμερα, με την πανταχού παρούσα κοινωνική δικτύωση και την εμφάνιση της «δημοσιογραφίας του κινητού») τον παλμό (τα vibes, που έλεγε κι η γιαγιά μου, στην Άνω Οξφόρδη...) της επικαιρότητας.
Δυο, μερικές φορές ακόμα και τρεις (όταν η επικαιρότητα είναι πλούσια σε εξελίξεις) ώρες αφιερώνονται καθημερινά σ’ αυτήν την ενημέρωση, η οποία συχνά-πυκνά με ανταμοίβει με ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες ειδήσεις και σχόλια. Να, σαν κι αυτό της Τζέσι Χέμπελ από το Wired, που έφτασε πρόσφατα στην οθόνη μου μέσω MSN, για να με κάνει να ξανασκεφτώ σε τι κόσμο ζούμε – έναν κόσμο που εμείς τον φτιάξαμε έτσι, βέβαια, κι όχι κάποιος άλλος... Η καλή συνάδελφος (που ασχολείται με το business κομμάτι της τεχνολογίας, έχοντας θητεύσει μάλιστα και στο γνωστό οικονομικό περιοδικό Fortune) ξεκινάει το κείμενό της με έναν προβοκατόρικο τίτλο: Μάλλον δεν είσαι τόσο πλούσιος, για να μπορέσεις να βγεις από το Internet...
Αντικείμενό της, φυσικά, το «ισοζύγιο» το οποίο πρέπει να επιδιώκει καθημερινά ένας χρήστης του Διαδικτύου, ανάμεσα στα καλά και τα κακά από τη χρήση του – μ’ άλλα λόγια, ανάμεσα στα ωφέλη και τις βλαβερές συνέπειες, με σπουδαιότερη και –δυστυχώς- καθημερινά ογκούμενη την απεμπόληση προσωπικών πληροφοριών και σημαντικού ποσοστού ιδιωτικότητας. Με αφορμή μια συζήτηση σχετικά με «Τα web services στην εποχή της Τεχνητής Ευφυΐας» σε πάνελ συνεδρίου υπό τον γενικό τίτλο Techonomy, το οποίο πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Νοέμβριο στην Καλιφόρνια, η Τζέσι Χέμπελ διερωτήθηκε δημόσια αν οι χρήστες αντιλαμβάνονται πραγματικά πόσο σημαντικές πληροφορίες παραδίδουν οικειοθελώς με αντάλλαγμα μια υπηρεσία και τι θα συμβεί, αν επιλέξουν να μην ενδώσουν...
«Προβληματισμένη σιγή» ακολούθησε αυτή την ερώτηση, όταν υποβλήθηκε στο πάνελ και η μόνη απάντηση που δόθηκε, ήταν (προφανώς!) πως είναι (ακόμα...) αναφαίρετο δικαίωμα του καθενός να αρνηθεί. Μπορεί, όμως; αναρωτιέται η Χέμπελ; Κι έχει κάθε δίκιο να αναρωτιέται, καθώς το να απαρνηθείς το Internet δεν είναι το ευκολότερο πράγμα στον κόσμο, αν θες να εξακολουθήσεις να εργάζεσαι και να βιώνεις τη ζωή σου, όπως η συντριπτική πλειοψηφία σήμερα, στον ανεπτυγμένο και αναπτυσσόμενο κόσμο. Γιατί, όπως και να το κάνουμε, η πρόσβαση στο Διαδίκτυο (που μόλις πριν από 10-15 χρόνια εθεωρείτο μάλλον ακριβό σπορ, με τα κόστη για εξοπλισμό και σύνδεση να είναι υπολογίσιμα), τώρα πια με τις τιμές να έχουν πέσει, τη διαθεσιμότητα να έχει αυξηθεί κατακόρυφα και την ποιότητα να έχει φτάσει στα ύψη, είναι αναγκαιότητα, αλλά και δικαίωμα κάθε πολίτη (προβλέπεται ακόμα και στο Σύνταγμα της χώρας μας)...
Μπορείς να ζήσεις χωρίς αυτό; Μόνο αν είσαι τόσο πλούσιος, που να μη σε ενδιαφέρει τι γίνεται γύρω σου, υποστηρίζει η Χέμπελ. Και η συντριπτική πλειοψηφία μάλλον δεν ανήκουμε σ’ αυτή την κατηγορία – άσε που οι πλούσιοι είναι οι πρώτοι (και λόγω δυνατότητας, φυσικά), οι οποίοι είναι always on, όπου κι αν βρίσκονται ή κινούνται, επί της Γης! Όλοι εμείς, οι υπόλοιποι, για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε στο πλαίσιο της οικονομίας της γνώσης, χρειαζόμαστε το Internet – ή, πιο σωστά, δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτό...
Ειδικά τώρα, που μπαίνουμε με γοργό ρυθμό στην εποχή του Internet των Αντικειμένων (λέγε με IoT), με τα εκατομμύρια συνδεδεμένους αισθητήρες γύρω μας, η ζωή μας θα δένεται όλο και περισσότερο με το Διαδίκτυο, αφού μέσω αυτού πλέον επικοινωνούμε, ελέγχουμε, δίνουμε εντολές, ενημερωνόμαστε και ενημερώνουμε. Όσο κι αν προσπαθούμε να «απελευθερωθούμε» (αρκετοί πχ. είναι αυτοί που προσπαθούν να χωρέσουν μια «εβδομάδα αποτοξίνωσης», συνήθως στις διακοπές, από τη δικτυωμένη πραγματικότητα, όμως, απείρως περισσότεροι είναι εκείνοι που δεν τα καταφέρνουν...) οι κάθε λογής εφαρμογές, αποτελούν πια μέρος της ζωής και της δουλειάς μας.
Τώρα, μάλιστα, που η Τεχνητή Ευφυΐα αρχίζει να ενσωματώνεται ακόμα και στα κινητά τηλέφωνα (γιατί, τι άλλο είναι οι «προσωπικοί βοηθοί», τύπου Siri;) ο «κλοιός» θα σφίξει ακόμα περισσότερο. Κι όπως σωστά παρατηρεί η Τζέσι Χέμπελ, όσο κι αν προβάλεις αντίσταση, είναι σχεδόν αδύνατο να ξεφύγεις από τους μεγάλους παίκτες του Internet, όπως η Google, το Facebook, η Apple και η Amazon. Ακόμα κι αν επιλέξεις να μην τους χρησιμοποιήσεις εσύ, θα σε χρησιμοποιήσουν εκείνοι, χωρίς ίσως να το πάρεις καν είδηση... Βλέπετε, η πρόσβασή μας στο Διαδίκτυο έχει πάψει από καιρό να γίνεται μόνο μέσα από τον «επιτραπέζιο υπολογιστή» - από το 3G και μετά, το Internet βρίσκεται παντού γύρω μας, στον αέρα! Το κινητό μας προδίδει διαρκώς τη θέση μας και ενημερώνει αυτόματα τις εφαρμογές μας, το αυτοκίνητό μας καταγράφει συνεχώς την οδηγική συμπεριφορά μας (μάλιστα, υπάρχουν και δυο ελληνικές ασφαλιστικές εταιρίες που θέλουν να αξιοποιήσουν αυτά τα στοιχεία, στις μελλοντικές σχέσεις με τους πελάτες τους...), οι κάθε λογής ΙΡ κάμερες κάνουν το ίδιο... Δεν μπορείς να βγεις από το δίκτυο, γιατί το δίκτυο είναι η ζωή μας!
Τι κάνουμε, λοιπόν; Και μάλιστα εδώ και τώρα, καθώς όλα όσα αναφέραμε γίνονται ήδη; Το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω – το Internet είναι και θα μείνει αναπόσπαστο μέρος της ζωής μας. Το θέμα είναι να υπάρξει από την πλευρά των εταιριών, που αναπτύσσουν συνεχώς νέα προϊόντα και υπηρεσίες, ο αναγκαίος αυτοέλεγχος και η δέσμευση ότι θα συνεχίσουν να εφαρμόζουν τους γενικά παραδεκτούς ηθικούς κανόνες, που στηρίζουν και όχι αποσταθεροποιούν την κοινωνία μας. Cross our fingers!
Γιάννης Ριζόπουλος
