Τό ‘παμε και το γράψαμε: Η Τεχνητή Νοημοσύνη γίνεται ολοένα και περισσότερο αναπόσπαστο μέρος της ζωής μας - το ποτάμι της εξέλιξης δεν γυρίζει πίσω και πρέπει όχι μόνο να μάθουμε να ζούμε μαζί της, αλλά και να την αξιοποιήσουμε όσο και όπως μπορεί ο καθένας.
Κι όπως συμβαίνει συνήθως με όλα τα καινούρια, έχει τις καλές και τις κακές πλευρές της, μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για καλό, όσο και για κακό, για να κάνει τη ζωή μας καλύτερη, αλλά και χειρότερη (στα χέρια κακόβουλων, φυσικά, αφού κι αυτοί είναι μέρος της ζωής μας). Έτσι, είναι απολύτως δικαιολογημένη η προσπάθεια που γίνεται σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, ώστε να προωθηθεί το πρώτο (το «καλό πρόσωπο» της Τεχνητής Νοημοσύνης) και να περιοριστεί κατά το δυνατόν ή έστω να ελεγχθεί εγκαίρως το δεύτερο, το κακό.
Αυτή η προσπάθεια, όμως, κάθε άλλο παρά εύκολη είναι… Γιατί, από την ίδια τη φύση του, το ΑΙ «πατάει» πάνω στην ψηφιακή τεχνολογία και το σχετικό με αυτήν οικοσύστημα, το οποίο -ως γνωστόν- δεν γνωρίζει σύνορα. Έτσι, δεν αρκεί η όποια προσπάθεια να έχει τοπικό ή έστω ολίγον ευρύτερο χαρακτήρα, σε περίπτωση συνασπισμών κρατών, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες ή η Ευρωπαϊκή Ένωση, που έχουν ήδη προχωρήσει σε κωδικοποίηση των δράσεών τους, με Εκτελεστικά Διατάγματα και Πράξεις, αντίστοιχα. Η αποτελεσματικότερη λύση θα προέλθει από μια παγκόσμια συνθήκη – ή, έστω, από τη συνένωση δυνάμεων πολλών δεκάδων, αν όχι εκατοντάδων χωρών, ανά τον κόσμο.
Αυτό, βεβαίως, όσο εύκολο είναι να το λες, άλλο τόσο δύσκολο είναι να το κάνεις, καθώς μια τέτοια συνθήκη απαιτεί συγκερασμό απόψεων και συμφερόντων. Όμως, δεν είναι κάτι αδύνατο, όπως αποδεικνύει η ανακοίνωση την οποία εξέδωσε την περασμένη εβδομάδα το Συμβούλιο της Ευρώπης, ο ευρωπαϊκός οργανισμός προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με τις 46 χώρες - μέλη, που τα τελευταία πέντε χρόνια παλεύει να επιτύχει ακριβώς αυτόν τον συγκερασμό, με σκληρές διαπραγματεύσεις και σχοινοτενείς συνομιλίες. Κι απ’ ό,τι φαίνεται, κάτι κατάφερε, αφού η Συνθήκη για την Τεχνητή Νοημοσύνη (Framework Convention on AI), μετά την έγκρισή της από τα συμβαλλόμενα μέρη τον περασμένο Μάιο, περνάει πλέον στο στάδιο των επίσημων υπογραφών.
Μέχρι στιγμής, το δεσμευτικό «ναι» σ’ αυτή τη Συνθήκη έχουν πει 57 χώρες, στις οποίες περιλαμβάνονται τα 27 μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, όπως και αρκετές ακόμα, αναμενόμενες (πχ. Καναδάς, Ιαπωνία, Ισραήλ, Αυστραλία) και μη (πχ. Μεξικό, Αργεντινή, Περού, Ουρουγουάη, Κόστα Ρίκα και… Βατικανό). Προφανώς, αναμένονται κι άλλες, ενώ δεν αποκλείονται και κάποιες διορθωτικές επεμβάσεις, ώστε να διευκολυνθεί και η δική τους συμμετοχή.
Πάντως, στη επίσημη ανακοίνωση του Συμβουλίου, που εδρεύει στο Στρασβούργο της Γαλλίας, τονίζεται ότι στο τελικό (μέχρι αποδείξεως του εναντίου) κείμενο συνεισέφεραν 68 εκπρόσωποι από τη βιομηχανία, τον πανεπιστημιακό χώρο, διεθνείς οργανισμούς, αλλά και την κοινωνία των πολιτών, ώστε να διασφαλιστεί μια κατά το δυνατόν «συνοπτική και συμπεριληπτική προσέγγιση». Στόχος, βεβαίως, παραμένει να μείνουν αλώβητες και στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης οι ανθρώπινες αξίες και τα δικαιώματα, η δημοκρατία και η εφαρμογή του κράτους δικαίου, παντού.
Όσον αφορά στα καθ’ ημάς, τα ευρωπαϊκή, η Επιτροπή έσπευσε να υπογράψει από τους πρώτους τη νέα Συνθήκη, με την αντιπρόεδρο για τις Ανθρώπινες Αξίες και τη Διαφάνεια, Βέρα Γιούροβα, να επισημαίνει -κατά τη διάρκεια της σχετικής τελετής, στο Βίλνιους της Λιθουανίας- ότι πρόκειται για το πρώτο νομικά δεσμευτικό ‘διεθνές εργαλείο’ σε θέματα Τεχνητής Νοημοσύνης, το οποίο είναι απόλυτα συμβατό με το Δίκαιο της ΕΕ και ειδικότερα με το AI Act.
Συγκεκριμένα, η Συνθήκη ενσωματώνει την ανθρωποκεντρική προσέγγιση, αλλά και την αντιστοίχιση των αντιδράσεων με το επίπεδο του κινδύνου, τη διαφάνεια ως προς το δημιουργούμενο με τη βοήθεια ΑΙ περιεχόμενο και τις σχετικές μ’ αυτό διαδράσεις, την τεκμηρίωση και τη λογοδοσία, την υποστήριξη της καινοτομίας μέσω ρυθμιστικών sandboxes, αλλά και τη δημιουργία των κατάλληλων μηχανισμών εποπτείας κάθε δραστηριότητας που σχετίζεται με την Τεχνητή Νοημοσύνη.
Για να δούμε τι θα βγει απ’ όλη αυτή την (απόλυτα απαραίτητη, βεβαίως) προσπάθεια…
