Η τεράστια πρόοδος της τεχνολογίας, τα τελευταία χρόνια, και οι ραγδαίες εξελίξεις ειδικά από τα τέλη του ’22 και μετά, με την εισβολή της Τεχνητής Νοημοσύνη στην καθημερινότητά μας, έφερε στο φως της δημοσιότητας -μαζί με τις ελπίδες και τις ανησυχίες για τα καλά και τα κακά, αντίστοιχα, που αυτή κομίζει- μια δυσάρεστη επίπτωση των τεράστιων δυνατοτήτων της που έχει αρχίσει να προβληματίζει όχι μόνο τους ειδήμονες, αλλά και την κοινή γνώμη, γενικότερα.
Ειδικά σε χώρες όπου πρωτοεμφανίστηκε το φαινόμενο και ήδη παίρνει ολοένα μεγαλύτερες διαστάσεις, με πρώτες τις ΗΠΑ. Εμείς, προφανώς, θα ακολουθήσουμε, όταν έρθει η ώρα μας, αλλά η πρότερη εμπειρία δείχνει πως η υστέρηση μειώνεται, όσο περνούν τα χρόνια.
Ο λόγος, βεβαίως, για τις αυξανόμενες ‘αισθηματικές σχέσεις’ μεταξύ εφήβων (και όχι μόνο, αλλά ας ξεκινήσουμε από αυτούς) χρηστών και προϊόντων Τεχνητής Νοημοσύνης. Μόλις πριν από λίγες ημέρες, ο μη-κερδοσκοπικός αμερικανικός οργανισμός Centre for Democracy & Technology ανακοίνωσε τα ευρήματα έρευνας, σύμφωνα με την οποία ένας στους πέντε (μιλάμε για 20%, όχι αστείο ποσοστό) μαθητές 14-15 χρόνων στις ΗΠΑ έχουν είτε οι ίδιοι είτε κάποιος γνωστός τους ‘αισθηματική σχέση’ με AI chat. Άλλη ανάλογη έρευνα, τον περασμένο Αύγουστο, είχε ανεβάσει ακόμα υψηλότερα, στο 25%, το ποσοστό των εφήβων ‘σε σχέση’ με ‘μηχανή’.
Αν και ο οικοδεσπότης σας δεν γνωρίζει τα φετινά στοιχεία, τα περσινά (πριν από ακριβώς έναν χρόνο, άρα φανταστείτε τι έχει γίνει από τότε) δείχνουν ότι τέτοια ‘romantic chatbots’, όπως ορίζονται από τους ερευνητές, είχαν κατεβάσει πάνω από 100 εκατομμύρια χρήστες μονάχα από το Google Play Store. Σίγουρα, πολλοί το έκαναν από περιέργεια ή ‘για την πλάκα τους’, όμως ικανό ποσοστό από αυτούς είχε σοβαρό λόγο. Ακόμα και στη Βρετανία, μια (ανώνυμη, ας το διευκρινίσουμε) έρευνα της πάντα έγκυρης Guardian ανάμεσα σε γυναίκες-χρήστες έδειξε ότι αρκετές από αυτές δικαιολογούν την επιλογή τους με το επιχείρημα ότι οι ‘ΤΝ σύντροφοί’ «δίνουν νόημα και ευχαρίστηση στη ζωή τους»…
Κι αν για τους μοναχικούς ενηλίκους κάτι τέτοιο μπορεί -έστω, επιεικώς- να συγχωρεθεί, αφού το ΤΝ avatar μπορεί ενίοτε να παίξει τον θεραπευτικό ρόλο ενός εξ αποστάσεως φίλου, άλλοτε μιας ‘αδελφής ψυχής’ ή συχνότερα ενός εξομολογητή (ό,τι έχει ανάγκη ο καθένας, ανάλογα με τη στιγμή, την περίσταση και τον ψυχισμό του), για τους εφήβους τα πράγματα είναι διαφορετικά και πολύ σοβαρότερα. Ήδη, παιδοψυχολόγοι και πανεπιστημιακοί εξετάζουν και ερευνούν την κατάσταση που διαμορφώνεται, ετοιμάζοντας εισηγήσεις για τη λήψη συμπληρωματικών μέτρων, αρμοδίως, πέρα από όσα ήδη λαμβάνονται.
Το Ευρωκοινοβούλιο, για παράδειγμα, αποφάσισε μόλις την προηγούμενη εβδομάδα, να φέρει προς ψήφιση νόμο με τον οποίο θα απαγορεύεται η πρόσβαση νέων κάτω των 16 ετών, πανευρωπαϊκά, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Βέβαια, μένει να δούμε αν θα περάσει αυτή η αυστηρή γραμμή και, κυρίως, πώς θα εφαρμοστεί στην πράξη… Επίσης, ξεκινούν τα πιλοτικά για τη συμπληρωματική χρήση του (υπό γονικό έλεγχο) wallet, με στόχο την εξακρίβωση της ηλικίας των παιδιών-χρηστών.
Για να επιστρέψουμε στους μεγαλύτερους, πάντως, και την ‘αισθηματική σχέση’ τους με avatar κι άλλα δημιουργήματα της ΤΝ, έρευνα που διεξήγαγε πρόσφατα το BBC ανάμεσα σε χρήστες, έφερε στο φως ‘πράγματα και θαύματα’ – μια ευρύτατη γκάμα από απλές, ‘φιλικές’ συνομιλίες έως ολόκληρες εικονικές ‘οικογένειες’ που έχουν δημιουργηθεί ανάμεσα σε χρήστες και ΤΝ avatar, με παιδιά, σπίτια στην εξοχή, κοινές ασχολίες στον κήπο, εκδρομές κλπ. κλπ. Όλα φανταστικά, φυσικά, αλλά αρκετά αληθοφανή για να δίνουν ευχαρίστηση στον ένα και μοναδικό χρήστη / αποδέκτη αυτής της ιστορίας, που ίσως βρίσκει στο Διαδίκτυο και σε έναν virtual κόσμο όσα δεν μπορεί να βρει στην πραγματική ζωή.
Όμως, υπάρχει ένα εξ ίσου ανησυχητικό υστερόγραφο – και, όχι, δεν εννοώ την παράλληλη εξέλιξη από το Grok της Χ, το ChatGPT της OpenAI και όλους τους άλλους που θα ακολουθήσουν εκδοχών τους για ενηλίκους (λέγε με, adult), που μαντεύετε τι θα περιέχουν. Αυτό που είναι πιο ανησυχητικό για τα εκατομμύρια των παραπάνω χρηστών, είναι ότι -προκειμένου να βρουν τον ΑΙ ‘σύντροφό’ τους, δίνουν πρόθυμα (και υποχρεωτικά) τη συγκατάθεσή τους στον πάροχο για να ‘αξιοποιήσει’ τα προσωπικά στοιχεία και δεδομένα τους, όπως εκείνος θέλει – άντε με μερικούς ήπιους περιορισμούς. Μαντεύετε τι θα γίνει, έτσι δεν είναι; Όπου δεν πληρώνεις, το ‘εμπόρευμα’ είσαι εσύ, όπως λέει ο παλιός, άγραφος νόμος του Internet…
