Σε μία ημερίδα που πραγματοποιήθηκε αυτή την εβδομάδα με θέμα την εποχή της μετα-δημοσιογραφίας, κατέθεσα την άποψη μου ότι στο χώρο των μέσων ενημέρωσης ο ψηφιακός μετασχηματισμός που υλοποιείται σε άλλους κλάδους της οικονομίας έχει προχωρήσει πολύ περισσότερο απ’ όσο νομίζουμε.
Οι ψηφιακές τεχνολογίες και τα μέσα που δημιουργήθηκαν λόγω των ψηφιακών εξελίξεων, προεξαρχόντος του Facebook, δεν έχουν αλλάξει μόνο τον τρόπο που παράγονται οι ειδήσεις αλλά και τον τρόπο με τον οποίο διανέμονται στους πολίτες, καθώς επίσης και το πώς αυτές προσλαμβάνονται από τους πολίτες.
Και ένα πολύ ενδιαφέρον σημείο είναι ότι έχουμε αρχίσει να φθάνουμε σε ένα σημείο -με αρκετούς κινδύνους θα έλεγα- όπου οι πολίτες δημιουργούν αυτό που στο εξωτερικό αποκαλείται information cocoons («κουκούλια» πληροφοριών σε μία αρκετά ελεύθερη μετάφραση).
Το αποτέλεσμα είναι η ενημέρωση που έχουν να είναι τελικώς πολύ πιο περιορισμένη σε σχέση με το παρελθόν παρά το γεγονός ότι οι πηγές πληροφόρησης έχουν πολλαπλασιαστεί χάρη στο Διαδίκτυο.
Είναι ένα θέμα που πρέπει να πω ότι έθιξε πριν από μερικές εβδομάδες στο πλαίσιο του TEDxAcademy τόσο ο γνωστός δημοσιογράφος Παύλος Τσίμας όσο και ο Ανδρέας Σταυρόπουλος, ο οποίος δραστηριοποιείται στο χώρο των επενδύσεων στην τεχνολογία και έχει την έδρα του στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Τι είναι αυτά τα «κουκούλια»; Είναι αυτό που δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι όταν προτιμάμε να ενημερωνόμαστε σχεδόν αποκλειστικά από το Facebook.
Όσο και αν ακούγεται περίεργο σε αρκετούς, ένας πολύ μεγάλος αριθμός συμπολιτών μας ενημερώνεται αποκλειστικά από το χρονολόγιο του στο δημοφιλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης.
Το πρόβλημα είναι πως ο αλγόριθμος του Facebook ανεβάζει πιο ψηλά τις δημοσιεύσεις εκείνες που γίνονται από χρήστες με τους οποίους έχουμε στο παρελθόν «αλληλεπιδράσει».
Είτε έχουμε κάνει μία κοινοποίηση είτε έχουμε σχολιάσει είτε έχουμε κάνει ένα like. Άρα, εμφανίζει δημοσιεύσεις από εκείνους που μας αρέσουν. Με αυτόν τον τρόπο, όμως, πρακτικά «αποκλείουμε» ή έστω κάνουμε πιο δύσκολη την εμφάνιση δημοσιεύσεων που δεν θα μας αρέσουν.
Το αποτέλεσμα είναι στο χρονολόγιο μας να εμφανίζονται ειδήσεις και πληροφορίες που ταιριάζουν στην ιδεολογία μας, στα πιστεύω μας κλπ. Κάτι που σημαίνει ότι δύσκολα βλέπουμε την αντίθετη από τη δική μας άποψη.
Και καταλήγουμε να νομίζουμε ότι τα πάντα είναι σύμφωνα με τα δικά μας πιστεύω. Αυτό είναι ένα information cocoon.
Το πρόβλημα γίνεται ακόμη μεγαλύτερο επειδή σταδιακά το «κουκούλι» περιορίζεται καθώς κάνουμε likes μόνο σε αυτά που μας αρέσουν. Καταλήγουμε να έχουμε δημιουργήσει έναν μικρόκοσμο, ο οποίος μας αρέσει μεν αλλά απέχει πολύ από την πραγματικότητα.
Τόσο όσον αφορά στις εξελίξεις στην Ελλάδα όσο και σε εκείνες στον υπόλοιπο πλανήτη. Ουσιαστικά, φθάνουμε να βλέπουμε μία αρκετά στρεβλωμένη εκδοχή της πραγματικότητας.
Η εμφάνιση αυτών των «κουκουλιών» είναι πάντως δικαιολογημένη. Για πολλούς ανθρώπους, το να καθίσουν να διαβάσουν 3-4 ενημερωτικά sites εντός και εκτός Ελλάδας δεν είναι κάτι εύκολο λόγω έλλειψης χρόνου.
Ενώ με το Facebook και ενδεχομένως και το Twitter είναι πιο εύκολο να θεωρήσεις ότι είσαι ενημερωμένος ότι είσαι updated με τις τελευταίες εξελίξεις. Μόνο που οι εξελίξεις που μαθαίνεις περιορίζονται στον μικρόκοσμο σου.
Η πραγματικότητα είναι πως η υπερπληροφόρηση έχει αρχίσει να οδηγεί σε αντίθετα μονοπάτια από εκείνα που πίστευαν πολλοί όταν το Διαδίκτυο έδωσε τη δυνατότητα να έχεις πρόσβαση σε αναρίθμητες πηγές πληροφοριών και ειδήσεων ανά πάσα στιγμή.
Είναι πρακτικά αδύνατο να παρακολουθήσεις όλες τις εξελίξεις και χρειάζεται να κάνεις επιλογές και να συμβιβαστείς. Απλά, τα information cocoons είναι ένας μάλλον κακός συμβιβασμός.
Και γι’ αυτό ενδεχομένως ίσως να έχει έρθει η ώρα που οι πολίτες θα αρχίσουν να αναζητούν ποιοτικά μέσα ενημέρωσης που θα τους προσφέρουν -πάντα online- ενημέρωση που θα καλύπτει τις ανάγκες τους για πληροφόρηση.
Πληροφόρηση που θα είναι σε μεγάλο ποσοστό προσωποποιημένη.
