Αποχαιρέτα το web που ήξερες… Καθώς η μια ανατροπή διαδέχεται την άλλη και μάλιστα σε ορίζοντα μηνών, αντί για τα χρόνια και τις δεκαετίες στα οποία είμασταν συνηθισμένοι ως τώρα, το Web, ο Παγκόσμιος Ιστός, δεν θα μπορούσε να μείνει αλώβητος και ανεπηρέαστος απ’ όλες αυτές τις εξελίξεις.
Με τριάντα τόσα χρόνια την πλάτη του, δεν θα τον έλεγες δα και μικρούλη, αλλά –όντας ήδη μακριά από το όραμα του ‘εφευρέτη’ του, σερ Τιμ Μπέρνερς-Λι, που (ιδεαλιστικά, βεβαίως) ζητούσε ελεύθερη και ισότιμη πρόσβαση για όλους τους κατοίκους αυτού του πλανήτη, στο μέγα ψηφιακό αγαθό- ο Ιστός δείχνει να περνάει αυτή την εποχή τη μεγαλύτερη και πιο σημαντική ως τώρα μετάλλαξή του.
Κι αυτό, βέβαια, δεν έχει περάσει απαρατήρητο από τα διεθνή ΜΜΕ, που ήδη άρχισαν να χτυπούν τα «καμπανάκια», βλέποντας τις «ελεύθερες» πηγές πληροφόρησης να λιγοστεύουν (ας είναι καλά τα paywalls που αυξάνουν), την πρόσβαση στα κοινωνικά δίκτυα να γίνεται ολοένα πιο ελεγχόμενη, το προσφερόμενο περιεχόμενο να χάνει με γοργό ρυθμό την αξιοπιστία του και, βέβαια, την αναψυχή -με τον «ποταμό» των καναλιών του streaming να κοστίζει συνεχώς ακριβότερα- να στερεύει, με αμφιλεγόμενη την πραγματική αξία και ποιότητα των διαθέσιμων επιλογών.
Καθώς οδεύουμε προς μια εποχή δύο ή και περισσότερων ταχυτήτων, ο «τζάμπας» αργοπεθαίνει και το «κοινό» μάλλον παρακολουθεί με αμηχανία τις εξελίξεις, σ’ αυτή την πλεύση σε αχαρτογράφητα νερά…
Κι όπως συχνά συμβαίνει σε τέτοιες καταστάσεις, δεν λείπουν οι αλλοπρόσαλλες αποφάσεις, ειδικά από ανθρώπους που έχουν μια ροπή προς αυτές, όπως ο Elon Musk, που μόλις πριν από λίγες ημέρες έβγαλε φιρμάνι και φετφά με το οποίο απαγορεύει την ελεύθερη πρόσβαση στο Twitter, αν δεν κάνεις προηγουμένως login. Το Reddit, επίσης, επέβαλε και αυτό περιορισμούς στη χρήση του, «σβήνοντας» τα φώτα σε κάποια group κοινοτήτων, που φάνηκαν να διαφωνούν με τη «γραμμή» της εταιρίας. Κι αυτά είναι μονάχα δυο πρόσφατα παραδείγματα – δεν ξέρουμε τι μας περιμένει στο μέλλον, τώρα που μπαίνει και το ChatGPT στην εξίσωση…
Τα paywalls, επίσης, αυξάνουν και πληθαίνουν με τους κάθε λογής publishers να θέλουν -εκτός από τα νούμερα που πάντα είναι ευπρόσδεκτα, αλλά τείνουν να γίνουν λίγο passe, πιά- τον οβολό μας, για να μας ανοίξουν τις πύλες της ενημέρωσης. Ο καιρός της πανδημίας, όπου σχεδόν όλα ήταν αμέσως απαιτητά και διαθέσιμα στις οθόνες μας, μάλλον πέρασε ανεπιστρεπτί και πλέον η πρόσβαση περιορίζεται (teaser, το λένε αυτό- στις 2-3 πρώτες παραγράφους.
Για να διαβάσουν τη συνέχεια, πρέπει να πληρώσουν όχι μόνο οι αναγνώστες, αλλά και οι εταιρίες που ειδικεύονται στη μηχανική μάθηση και αξιοποιούν τα κείμενα για να «μάθουν γράμματα» στα συστήματά τους ώστε να εμπλουτίσουν το απόθεμά τους σε δεδομένα. Οι publishers (το Twitter και το Reddit, ανάμεσά τους) ζητάνε πλέον (αρκετά) χρήματα, προκειμένου να επιτρέψουν την ανάγνωση των άρθρων τους από μηχανές, εκτός από ανθρώπους.
Τέλος, σημείο καμπής το χαρακτηρίζουν και κάποιοι άλλοι - ποιοι νομίζετε; Η Wikipedia που, ως γνωστόν, είναι προϊόν συλλογικής και κυρίως εθελοντικής εργασίας εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων ανά τον κόσμο, που συνεισφέρουν τακτικά τον «οβολό» τους, γράφοντας κείμενα και εμπλουτίζοντας τα λήμματα αυτής της ελεύθερης και συνεργατικής εγκυκλοπαίδειας.
Όχι, δεν χρειάζεται να ανησυχείτε μήπως μπει εισιτήριο στη Wikipedia, αυτό απαγορεύεται από τους όρους λειτουργίας της. Όμως, αυτό που μπορεί να μπει (και, για να το αναφέρουν τα διεθνή ΜΜΕ, μάλλον κάτι κινείται προ αυτή την κατεύθυνση, καθώς δεν υπάρχει καπνός, χωρίς φωτιά…) είναι κείμενα όχι γραμμένα από ανθρώπους, αλλά από κάποιο bot.
Κι αν αυτό σε «πρώτη ανάγνωση» μπορεί να μη φαίνεται κακό, όσον αφορά στον εμπλουτισμό με πλήθος νέα λήμματα, τα «καμπανάκια» δεν έχουν λείψει ούτε κι εδώ, καθώς η ακρίβεια των όσων συλλέγουν τα bot από το Διαδίκτυο και παρουσιάζουν ως νέο «πόνημα» ελέγχεται… Δεν είναι λίγες οι φορές που κείμενα για ένα πρόσωπο ή γεγονός, τα οποία δόθηκαν ως απάντηση σε σχετικό ερώτημα, συναγωνίζονται σε φαντασία τον βαρώνο Μινχάουζεν, περιλαμβάνοντας ψεύδη ή και ανύπαρκτα δεδομένα.
Κι έχουμε μέλλον, ακόμα…
