Οι παροιμίες θεωρούνται «το απόσταγμα της λαϊκής σοφίας», καθώς επιβεβαιώνονται ξανά και ξανά στο πέρασμα του χρόνου, πριν κερδίσουν τη θέση τους στην καθημερινότητά μας -βέβαια, δεν ξέρω για πόσο ακόμα και πόσες από αυτές θα επιζήσουν, τελικά, όντας μάλλον αναλογικές σε μια ολοένα και πιο ψηφιακή εποχή… Μια από αυτές, πάντως, που λέει πως «ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται» μου ήλθε στον νου, διαβάζοντας τις προάλλες ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον παρότι μακροσκελέστατο άρθρο (από τους Francis Fukuyama, Barak Richman και Ashish Goel, με πρώτη δημοσίευση στο Foreign Affairs) με τον προβοκατόρικο, βεβαίως (αλλά, ‘όπου υπάρχει καπνός, υπάρχει και φωτιά’ – να μια ακόμα σοφή παροιμία) τίτλο «Πώς να γλυτώσουμε τη Δημοκρατία από την Τεχνολογία». Πώς το είπατε, παρακαλώ, αυτό;
Όσο κι αν ακούγεται αντιφατικό ως προς την ευρύτατα διαδεδομένη άποψη πως «το Internet (ΣΣ. το «παιδί» της τεχνολογίας, δηλαδή) είναι η τελευταία Δημοκρατία», καθώς ο καθένας μπορεί μέσω αυτού να εκφράσει ελεύθερα την άποψή του και να περάσει τα μηνύματά του (αρκεί να μην ξεπερνούν κάποια όρια), οι τρεις καλοί αρθρογράφοι έχουν τα δίκια τους, όπως φαίνεται κι από τα επιχειρήματα που αναπτύσσουν, στη συνέχεια. Στόχος τους είναι, βεβαίως, οι μεγάλες πλατφόρμες: οι Google, Amazon, Facebook και Apple (συλλογικά γνωστές ως GAFA – ο «λύκος», που αναφέρεται στον τίτλο) στις οποίες οι τρεις προσθέτουν και το Twitter. Όσο για την ‘αναμπουμπούλα’, αυτή δεν είναι άλλη από την πανδημία την οποία συνεχίζουμε να βιώνουμε κατά κύματα σχεδόν σ’ ολόκληρο τον κόσμο.
Η βασική τους διαπίστωση είναι πως οι συγκεκριμένες εταιρείες, έτσι κι αλλιώς παντοδύναμες από πριν με σχεδόν μονοπωλιακό έλεγχο η κάθε μια στον τομέα της, απέκτησαν ακόμα μεγαλύτερη δύναμη στις μέρες μας, καθώς η ανάγκη προσαρμογής στις λόγω COVID ανάγκες μας υποχρέωσε να μεταφέρουμε πλήθος δραστηριοτήτων μας online, με συνέπεια να αυξηθεί υπερβολικά η εξάρτησή μας από αυτές. Τα αρχικά «καμπανάκια», λοιπόν, έχουν γίνει «καμπαναριά» ολόκληρα, καθώς αυτοί οι τέσσερις (άντε πέντε, ή έξι, αν υπολογίσουμε και τη Microsoft στους «τυρανόσαυρους») πέρα από την τεράστια οικονομική επιφάνειά τους, αποκτούν πλέον και ισχυρό έλεγχο στην (πολιτική και μη) επικοινωνία μεταξύ μας. Κι αυτό, κατά τους τρεις συγγραφείς, αποτελεί μείζονα κίνδυνο για τη σωστή λειτουργία της Δημοκρατίας!
Σίγουρα, δεν είναι οι μόνοι που το επισημαίνουν, καθώς τα τελευταία χρόνια πολλαπλασιάζονται οι θεσμικές παρεμβάσεις στις δραστηριότητες των GAFA, με την μεν Ευρώπη να παραπέμπει στα Δικαστήρια κάποιες από αυτές για φορολογικά, αλλά και δεοντολογικά ζητήματα, τις δε ΗΠΑ να προσπαθούν να ελέγξουν τις μονοπωλιακές τακτικές τους και μάλιστα σε μια σπάνια ομοφωνία Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων.
Οι προτάσεις ως προς το μέλλον τους ποικίλουν, με επικρατέστερες αφενός τη διάσπαση του Facebook και της Google (όπως είχε γίνει σε παλιότερες δεκαετίες στις ΗΠΑ, με την υποχρεωτική διάσπαση των «θηρίων» στα πετρέλαια και τις τηλεπικοινωνίες), αφετέρου την άσκηση μεγαλύτερου ελέγχου στη διαχείριση των δικών μας δεδομένων (που, βεβαίως, τα παραδίδουμε με τη θέλησή μας και υπογράφουμε, μάλιστα, γι’ αυτό συχνά χωρίς να διαβάζουμε τις δεσμεύσεις μας, στα «ψιλά γράμματα») εκ μέρους των GAFA.
Το τι κάνουν μ’ αυτά τα δεδομένα, είναι και φανερό και σκοτεινό. Από τη μια, μπορούν να πάρουν πλήθος πληροφορίες για εμάς και τις συνήθειές μας τις οποίες επεξεργάζονται με τη βοήθεια ειδικών και ιδιαίτερα εξελιγμένων αλγορίθμων, ώστε να βοηθήσουν με το αζημίωτο τους δικούς τους πελάτες και όλοι μαζί να μας προσεγγίσουν με εντελώς προσωποποιημένες, άρα και ελκυστικές, προτάσεις. Από την άλλη, έχοντας τόσα δεδομένα στη διάθεσή τους, μπορούν να μπουν πρώτοι σε νέους χώρους και παράλληλα να κρατήσουν μακριά από εμάς τον όποιο φιλόδοξο ανταγωνιστή τους, ακόμα και σε καθαρά τοπικό επίπεδο.
Όμως, το πιο επικίνδυνο -που οι τρεις αρθρογράφοι επισημαίνουν ιδιαίτερα- είναι το μονοπώλιο της πληροφορίας που οι GAFA σήμερα διαθέτουν, λειτουργώντας ως gatekeepers της ενασχόλησής μας με το Internet. Καθόλου τυχαία, μέσω αυτού ξεκίνησαν επαναστάσεις (χαρακτηριστικά δείγματα, η αραβική άνοιξη και οι ξεσηκωμοί των πολιτών στο Χονγκ Κονγκ), αλλά ταυτόχρονα διαμορφώθηκαν πολωμένες απόψεις, επηρεάστηκαν εκλογές (πέρα από την παράνομη δράση της Cambridge Analytica) και ποιος ξέρει τι άλλο μας περιμένει ακόμα.
Υπάρχει λύση; Η πρότασή τους ακούει στο όνομα middleware και είναι η ανάθεση σε έμπιστες τρίτες οντότητες του ρόλου του θεματοφύλακα των δεδομένων μας, πάνω από τις πλατφόρμες, με ελεύθερη πρόσβαση και δικαίωμα διαχείρισης των δεδομένων του για κάθε χρήστη. Στη θεωρία καλό ακούγεται, αλλά ποιος και πότε θα το κάνει πράξη;
Μοιραστείτε το άρθρο
[social_share googleplus="no" linkedin="yes" whatsapp="no" viber="no"]
