Σ’χώρα με, Ρενέ Ντεκάρτ (ή Καρτέσιε, όπως σε λέμε εμείς εδώ, στην Ελλάδα) για την παραποίηση των διάσημων λόγων σου. Γνωρίζω ότι εσύ είπες «σκέφτομαι, άρα υπάρχω» και πολύ καλά το εξέφρασες τότε, στα τέλη του 16ου αιώνα που έζησες ως φιλόσοφος, μαθηματικός, φυσικός και άνθρωπος, προσπαθώντας να απελευθερώσεις το πνεύμα των πολλών από τη «λήθη του παρελθόντος»…
Από τότε, όμως, πολλά αλλάξανε, mon cher, εξ ου και η παράφραση εκ μέρους μου. Σήμερα, για να υπάρχεις, πρέπει να «διαβιείς» στα κοινωνικά δίκτυα, να έχεις (κάποια) παρουσία σε μερικά, τουλάχιστον, από αυτά. Αλλιώς, ποιος σε ξέρει; Κι αυτό δεν το λέω εγώ, αλλά τόσοι και τόσοι που αναρωτιούνται δημόσια μήπως η κοινωνική δικτύωση είναι ο «κατιμάς» στην «τελευταία δημοκρατία», όπως συχνά αποκαλούν το Διαδίκτυο.
Γιατί -κακά τα ψέματα- τα κοινωνικά δίκτυα έχουν αποκτήσει τεράστια ισχύ κι ο αντίκτυπός τους στην καθημερινότητά μας δεν μπορεί να περιγραφεί εύκολα. Πώς να αγνοήσεις, ας πούμε, το γεγονός πως το Facebook θα μπορούσε (αν οι «πολίτες» του δεν ήταν διασκορπισμένοι όπου Γης) να είναι το μεγαλύτερο κράτος στον κόσμο, με «πληθυσμό» που ξεπερνάει τα 2 δισ. άτομα - χωρίς να μετράμε τους πιτσιρικάδες που την «έχουν κάνει» για άλλα, λιγότερο «συμβατικά» δίκτυα; Και ναι, δέχομαι ότι μπορείς με τη βοήθειά του να εντοπίσεις παλιούς φίλους, να βρεις πληροφορίες (με πολλά ερωτηματικά για την ακρίβεια αυτής της «γνώσης», βέβαια) επί παντός του επιστητού, να διασκεδάσεις για ώρες στις «σελίδες» του και (όπως συμβαίνει συχνά) να εθιστείς στη χρήση του.
Από την άλλη, όμως, μπορείς να ξεγελαστείς απ’ αυτά που διαβάζεις, να πιστέψεις πράγματα που δεν ισχύουν, να φανατιστείς (ίσως όχι τόσο στην Ελλάδα, αλλά στην Ασία και την Αφρική είναι συχνό φαινόμενο), να διαμορφώσεις γνώμες και απόψεις που κάθε άλλο παρά δημοκρατικές μπορεί να αποδειχθούν. Θα μου θυμίσετε την Αραβική Άνοιξη και την πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης. Ναι, όντως εκεί συνέβη κάτι σημαντικό, από πλευράς δικτυακής αυτο-οργάνωσης, όπως πρόσφατα συνέβη και με τις (μάλλον αποτελεσματικές, τελικά) διαδηλώσεις κατά του κινεζικού αυταρχισμού στο Χονγκ Κονγκ. Εκεί, τα κοινωνικά δίκτυα έδωσαν όντως λύσεις.
Και ίσως πατώντας σε κάποια τέτοια παραδείγματα με θετικό πρόσημο, κάποιες φορές ξεχνάμε (;) τα αρνητικά, τύπου Cambridge Analytica, που ήταν (καθώς συνεχίζονται οι αποκαλύψεις για πολύ περισσότερες παραβιάσεις του προσωπικού απορρήτου των «πιστών») μονάχα η κορυφή του παγόβουνου. Κι οι ποινές; Οι τιμωρίες; Πού τις πας αυτές; Για ρωτήστε τον Αρκά, που τον μπλόκαρε το Facebook έστω και για λίγο, γιατί τα σκίτσα του «ενοχλούσαν» κάποιους… Κάτι θα έχει να σας πει γι’ αυτή την αναπάντεχη και όχι ιδιαίτερα δημοκρατική, «φίμωσή» του…
Διάβασα πρόσφατα ένα δημοσίευμα των New York Times με θέμα ακριβώς αυτούς τους ανθρώπους που από τη μια στιγμή στην άλλη, από τεχνικό πρόβλημα, καταγγελία, χακάρισμα, ή ό,τι άλλο, χάνουν την πρόσβαση στους λογαριασμούς τους. Και μαζί μ’ αυτήν, χάνουν την επικοινωνία με γνωστούς και φίλους, τα μηνύματά τους, τις φωτογραφίες τους, την περιγραφή τής καθημερινότητάς τους. Γιατί, αυτό κάνουν πολλοί χρήστες, προβάλλουν τα highlights (ή όσα εκείνοι θεωρούν τέτοια) από την προσωπική, την οικογενειακή και την επαγγελματική ζωή τους. Όλα αυτά μπορούν εύκολα να χαθούν και μαζί τους να χαθείς κι εσύ, ανάλογα με το πόσο πολύ έχεις επενδύσει στην κοινωνική δικτύωση…
Γιατί, δεν χωρεί αμφιβολία, ο ρόλος της στη ζωή μας είναι πια πολύ σημαντικός. Κι ίσως όλες αυτές οι αστοχίες που όλοι γνωρίζουμε, είτε από προσωπική εμπειρία είτε από αφηγήσεις φίλων, μαζί με την παροιμιώδη απραξία (δεν λέω τη λέξη «αδιαφορία», για να μη θεωρηθώ προκατειλημμένος) των δικτύων, όταν χρειάζεται να επέμβουν για να διορθωθεί ένα πρόβλημα ή μια αδικία, ίσως να συνέβαλαν να «ξεχειλίσει το ποτήρι». Κι οι διαβόητοι παγκόσμιοι συλλέκτες των δικών μας δεδομένων, γνωστοί και ως GAFA (Google-Amazon-Facebook-Apple) να κινδυνεύουν -μετά την επιβολή «τσουχτερών» προστίμων, εν είδει «ορεκτικών»- με βίαιη αναδιάρθρωση των δραστηριοτήτων τους, βάσει των αντιμονοπωλιακών νόμων κι άλλων πολλών νομικών δικλείδων που ισχύουν στις ΗΠΑ.
Ευτυχώς, ακόμα μπορούμε και σκεφτόμαστε (άρα υπάρχουμε), Καρτέσιε!
[social_share googleplus="no" linkedin="yes" whatsapp="no" viber="no"]
