Η δική μου γενιά, όταν ήθελε να βρει κάτι, άνοιγε τα βιβλία και τις εγκυκλοπαίδειες. Τα παιδιά μας έμπαιναν (πολλά συνεχίζουν να μπαίνουν ακόμα) στο Google. Tα εγγόνια μας (που εγώ ακόμα δεν έχω, αλλά έχουν οι φίλοι μου) ρωτάνε το ChatGPT. Το χάσμα των γενεών έχει κι αυτή την (διαφορετική) οπτική, αν το καλοσκεφτείς.
Οι σημερινοί προ-έφηβοι, θεωρητικά και σύμφωνα με τις εν πολλοίς αυθαίρετες ταξινομήσεις των μελετητών, ανήκουν -λέει- στο Generation A. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, μάλλον θα έπρεπε να καταχωρούνται ως Generation AI, αφού -κατά κάποιον τρόπο- είναι AI-natives, όπως οι προηγούμενη γενιά ήταν Internet-natives.
Όλοι αυτοί γεννήθηκαν σε συναρπαστικές εποχές. Εμείς μπορεί να βιώσαμε την εξίσου συναρπαστική μετάβαση από τη μια τεχνολογία στην άλλη (ο οικοδεσπότης σας, όταν πρωτόπιασε δουλειά σε εφημερίδα πριν από 50+ χρόνια, ξεκίνησε από το χαρτί και την πένα -μελάνης, επειδή έγραφε πιο γρήγορα- για να περάσει τα επόμενα χρόνια διαδοχικά στη γραφομηχανή, το Macintosh και το παντοδύναμο αλλά πολλαπλά ευέλικτο κινητό), όμως αυτοί ποιος ξέρει τι καταπληκτικά καινούρια πράγματα θα ζήσουν, τα επόμενα χρόνια.
Άλλωστε, θα ζήσουν και πολύ περισσότερα χρόνια από εμάς: στα 120 θα φτάνουν τα παιδιά μας και στα 180 τα εγγόνια μας, σύμφωνα με τον Μανώλη Κέλλη, τον Έλληνα επικεφαλής σημαντικών ερευνητικών ομάδων στο ΜΙΤ, που εστιάζουν στην επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής.
Όμως, η μεγάλη έγνοια όσων ψάχνουν βαθύτερα τα πράγματα και αναλύουν τα δεδομένα προκειμένου να βγάλουν συμπεράσματα για το παρόν και προβλέψεις για το μέλλον, είναι τι είδους παιδιά θα βγουν, αυτά της GenAI. Συχνά-πυκνά τις τελευταίες εβδομάδες, σημαντικά στελέχη τεχνολογικών εταιριών και καθηγητές ΑΕΙ με τους οποίους μιλάω, θέτουν πλέον ευθέως το ερώτημα του αντίκτυπου που μπορεί να έχει η κατά τα άλλα ευπρόσδεκτη εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης, τόσο στην ψυχική υγεία (βλέπουμε τι γίνεται με τις ραγδαία αυξανόμενες ρομαντικές σχέσεις τους με bots, αλλά και την επικίνδυνη βοήθεια που λαμβάνουν όσα έχουν αυτοκτονικές τάσεις), όσο κυρίως στη γνωσιακή ανάπτυξη των παιδιών.
Ένας από αυτούς, μάλιστα, χαρακτήρισε πολύ εύστοχα την τακτική που ακολουθούν πλέον οι σημερινοί μαθητές της πρωτοβάθμιας (σκεφθείτε τι γίνεται στις μεγαλύτερες τάξεις…) ως ‘knowledge outsourcing’ – ‘εκχώρηση της γνώσης’ τους, σε ελεύθερη μετάφραση, στις ‘μηχανές’, ζητώντας από τους αρμόδιους να καταρτίσουν προγράμματα, ώστε να παιδιά να αποκτήσουν τουλάχιστον σε ικανοποιητικό βαθμό την αναγκαία για την καθημερινότητά μας (και τη δική τους) κριτική σκέψη. Ένα τέτοιο παράδειγμα στρέβλωσης καταγράφει στο πιο πρόσφατο τεύχος του ο πάντα έγκυρος βρετανικός ‘Economist’. Σε αφιέρωμα για την ‘επανακαλωδίωση’ (rewiring) της παιδικής ηλικίας λόγω αξιοποίησης της ΤΝ, τονίζει ότι οι παιδικές εμπειρίες πλέον μετασχηματίζονται μέσα από πρωτότυπα διαδραστικά παιχνίδια (οι Κινέζοι κατασκευαστές κάνουν ήδη πάρτι, αποκαλώντας το 2025 ‘χρονιά του ΑΙ’), καινούρια ηλεκτρονικά (AI-powered, φυσικά) παιχνίδια, αλλά και νέα εκπαιδευτικά εργαλεία και δυνατότητες.
Αναφέρει δε χαρακτηριστικά την περίπτωση των μαθητών μιας τάξης (δεν την κατονομάζει, αλλά λογικά πρόκειται για βρετανικό σχολείο) οι οποίοι είχαν πρόσβαση στα εργαλεία και τις υπηρεσίες της γνωστής online εκπαιδευτικής πλατφόρμας Khan Academy. Οι εκπαιδευτικοί που δούλευαν μαζί τους ‘μυρίστηκαν’ ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με τις εργασίες τους στα μαθηματικά, κοινώς αντέγραφαν – όμως, όλοι από το ίδιο άτομο; Και ποιο ήταν αυτό; Οι ‘ανακρίσεις’ έδειξαν τον ‘ένοχο’, που δεν ήταν άλλος από τον… Πυθαγόρα! Ή, πιο σωστά, από το ομώνυμο άβαταρ που η Khan Academy αξιοποιεί (όπως κάνει και με άλλους ‘σοφούς’) για να διευκολύνει το μάθημα. Μόνο που τα παιδιά ανακάλυψαν άλλη, εναλλακτική χρήση αυτής της ευκολίας: ζητούσαν βοήθεια στις ασκήσεις τους (δηλ. έγιναν prompt engineers, εξ απαλών ονύχων) και ο ‘Πυθαγόρας’ τις έλυνε για λογαριασμό τους, αφού τα bots δεν χαλάνε by design το χατίρι του χρήστη τους!
Κλείνω με ένα στατιστικό στοιχείο που περιλαμβάνει το ίδιο αφιέρωμα: Πάνω από το 60% των εκπαιδευτικών εργαλείων που έχουν ως αποδέκτη τους μικρούς μαθητές (προφανώς, πρόκειται για διεθνή έρευνα και ελάχιστη σχέση έχει με την ελληνική πραγματικότητα, όμως είναι χαρακτηριστικό του τι μας περιμένει) βασίζουν τη λειτουργία τους σε εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης, με κυριότερη το ChatGPT. Και ‘ο νοών νοείτω’…
