Η παραγωγική Τεχνητή Νοημοσύνη, το Generative AI, μπήκε στη ζωή μας μόλις τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, αλλά έχει ήδη φέρει «τα πάνω-κάτω», κατά το κοινώς λεγόμενο.
Οι ανατροπές στα όσα ξέραμε και κάναμε είναι πλέον συχνές και η επίδραση των Μεγάλων Γλωσσικών Μοντέλων (LLMs), μέσω των οποίων εκφράζεται το GenAI, εξαπλώνεται ολοένα και περισσότερο, σε πλήθος τομείς και κλάδους, καθώς την (έμφυτη) τάση όλων μας για παιχνίδι και πειραματισμό, ακολούθησαν οι ωριμότερες σκέψεις και ο προβληματισμός, αν οι νέες δυνατότητες θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν σε κάτι περισσότερο.
Μ’ άλλα λόγια, αν θα φέρουν προστιθέμενη αξία σε ό,τι κάνει ο καθένας, είτε είναι ιδιώτης, είτε εμπορική επιχείρηση, είτε κάποιας μορφής οργανισμός του δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα.
Κάποιες δοκιμές ξεκίνησαν από τους πιο «ανήσυχους», άλλες συνεχίστηκαν με καλά αποτελέσματα, άλλες στράβωσαν στον δρόμο και εγκαταλείφθηκαν, τουλάχιστον μέχρι να προχωρήσει περισσότερο η τεχνολογία και να τροφοδοτήσει με ακόμα περισσότερες λύσεις τους επίδοξους χρήστες. Σε αρκετές από αυτές τις περιπτώσεις, το πρόβλημα και το αρνητικό στοιχείο για συγκεκριμένες εφαρμογές ήταν η γλώσσα του ίδιου του LLM, στη συντριπτική πλειοψηφία τα αγγλικά, η lingua franca στον χώρο της τεχνολογίας και όχι μόνο.
Τα ελληνικά, ως γλώσσα περιορισμένης χρήσης, προφανώς δεν είναι η πρώτη επιλογή για να ασχοληθούν μαζί τους οι BigTech και να τα ενσωματώσουν στο LLM καθεμιάς, αφού δίνουν προτεραιότητα σε άλλες, που ομιλούνται περισσότερο στον πλανήτη. Έτσι, ως τώρα μπορούσες μεν να δώσεις prompts στα ελληνικά, αλλά το αποτέλεσμα (μέσω μετάφρασης στα αγγλικά και αντίστροφα) ήταν και παραμένει φτωχό.
Όχι, πια! Όπως δηλώνει και ο τίτλος, ‘φύσηξε «Meltemi»’, μετά την παρουσίαση, πριν από λίγες ημέρες, από το Ινστιτούτο Επεξεργασίας Λόγου του Ερευνητικού Κέντρου ‘Αθηνά’, του πρώτου ανοικτού ελληνικού LLM, που κατεβαίνει με αξιώσεις και μεγάλες φιλοδοξίες στον διεθνή χώρο, όπως προκύπτει από τις δηλώσεις του επικεφαλής της 10μελούς ερευνητικής ομάδας και διευθυντή του ΙΕΛ, Βασίλη Κατσούρου, που εργάσθηκε επί εννιά μήνες (και συνεχίζει, πλέον, με βελτιώσεις) για να φέρει αυτό το αποτέλεσμα.
Ο κ. Κατσούρος τόνισε στις πρώτες δηλώσεις του, ότι «η Ελλάδα και η ελληνική γλώσσα συμμετέχουν πλέον ενεργά στις εξελίξεις στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης», χαρακτηρίζοντάς το «σημαντικό βήμα για την ψηφιακή ετοιμότητα της ελληνικής γλώσσας που, χάρη σ’ αυτό, η Ελλάδα αποκτά τεχνολογική ωριμότητα».
Καλά και άγια όλα αυτά, όμως, αυτή η εξέλιξη σημαίνει στην πράξη κάτι περισσότερο από μια (επιθυμητή, βεβαίως!) γλωσσική και επιστημονική «επίδειξη σημαίας»; «Βεβαίως σημαίνει!» δηλώνει ο κ. Κατσούρος, θυμίζοντας ότι το «Meltemi» (που έχει «κτιστεί» πάνω στο αντίστοιχο Μεγάλο Γλωσσικό Μοντέλο της γαλλικής ‘Mistral’ – εξ ου και η αντιστοίχιση των δυο ΒΔ ανέμων…) διατίθεται με ανοικτή άδεια χρήσης για ερευνητικούς και εμπορικούς σκοπούς.
Επομένως, μπορεί (και πρέπει) να αξιοποιηθεί ευρέως από ελληνικές επιχειρήσεις και οργανισμούς για την ανάπτυξη προηγμένων λύσεων, οι οποίες θα περιλαμβάνουν επεξεργασία φυσικής γλώσσας, όπως π.χ. η πρόσβαση σε μεγάλες γνωσιακές βάσεις δεδομένων, η ανάπτυξη εκπαιδευτικών εφαρμογών για εξατομικευμένη μάθηση, η σύνοψη και εξαγωγή πληροφοριών από μεγάλο όγκο εγγράφων και η εξυπηρέτηση πελατών / καταναλωτών / αγοραστών, με χρήση εφαρμογών ΑΙ.
Τα ως τώρα δείγματα γραφής από το «Meltemi» είναι κάτι περισσότερο από ενθαρρυντικά, καθώς δείχνουν ότι το made in Greece LLM «παρουσιάζει υψηλή ακρίβεια, συγκρίσιμη με κορυφαία αντίστοιχα Μοντέλα, σε άλλες γλώσσες, επιτυγχάνοντας επίσης εξαιρετικές επιδόσεις στην αυτόματη μετάφραση από τα ελληνικά στα αγγλικά και αντίστροφα».
Όλα αυτά αναμένεται να ενισχύσουν τη θέση της χώρας μας στο πλαίσιο της «Συμμαχίας για τις Γλωσσικές Τεχνολογίες», που ιδρύθηκε τον Ιανουάριο, με στόχο την ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού πολυγλωσσικού θεμελιώδους μοντέλου που προωθεί η ΕΕ, μέσω του προγράμματος ‘Ψηφιακή Ευρώπη’.
Έχουμε, όμως, ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας… Για να γίνει πιο αποτελεσματικό το «Meltemi», χρειάζεται «τροφή» από το ελληνικό οικοσύστημα καινοτόμων εταιρειών, αλλά και παρόχους περιεχομένου γλωσσικών δεδομένων, εκδότες και ΜΜΕ. Καθώς τα LLM βασίζονται σε μεγάλο όγκο ποιοτικών δεδομένων, κατά τον κ. Κατσούρο «απαιτείται η συμβολή όλων σε μια ‘Συμμαχία για την ελληνική γλώσσα’, ώστε να συλλέξουμε ποιοτικά γλωσσικά δεδομένα, ενώ παράλληλα πρέπει να ενισχύσουμε το ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας για να αναπτυχθούν εφαρμογές βασισμένες σε LLM για κρίσιμους παραγωγικούς τομείς, τουρισμό, οικονομία, υγεία κ.ά.». Μακάρι!
