Σίγουρα, οι τελευταίες εβδομάδες και ημέρες δεν είναι από εκείνες που θα μπορούσε κανείς να αποκαλέσει «ήσυχες»: με δυο ανοιχτούς και ζέοντες πολέμους στην ευρύτερη δύστυχη γειτονιά μας, με πολύ πρόσφατους «σεισμούς, λιμούς, καταποντισμούς» στη χώρα μας από τους οποίους δεν έχουμε συνέλθει ακόμα, αλλά και με ισχυρές εσωτερικές πολιτικές αναταράξεις εν εξελίξει, δεν ξέρεις κυριολεκτικά τι σου ξημερώνει.
Αν προσθέσουμε και την περιώνυμη εσωστρέφειά μας, τον ‘ελληνοκεντρισμό’ που ακόμα μας κατατρέχει ως φυλή και σχεδόν ‘επιβάλλει’ να μην ασχολούμαστε με ό,τι γίνεται έξω από τη χώρα μας, άντε το πολύ έξω από την Ευρώπη, το αποτέλεσμα ίσως να εξηγεί γιατί συχνά-πυκνά χάνουμε κάποια «επεισόδια» που και σημαντικά είναι και ενδέχεται να προκαλέσουν μεγάλες ανατροπές στο μέλλον, ανάλογα με τις εξελίξεις.
Ένα τέτοιο επεισόδιο είναι σίγουρα η κατάθεση, πριν από λίγες ημέρες, ομαδικής αγωγής εναντίον της Meta, μητρικής εταιρίας του Facebook, του Instagram, του WhatsApp και του Messenger, από τους υπουργούς Δικαιοσύνης ούτε λίγο-ούτε πολύ 41 αμερικανικών Πολιτειών, από τις 50 συνολικά της χώρας, και της Περιφέρειας της Κολούμπια (βλέπε, Washington DC), οι οποίοι την κατηγορούν ότι χρησιμοποιεί εν γνώσει της εθιστικές ρυθμίσεις για παιδιά και εφήβους χρήστες, στα κοινωνικά δίκτυα τα οποία ελέγχει, με στόχο να τους δελεάσει, να τους δεσμεύσει και τελικά να τους παγιδεύσει σε ολοένα εντονότερη χρήση.
Με αφορμή τις αποκαλύψεις της «whistleblower» (πρώην, πλέον…) εργαζομένης στο Facebook, Frances Haugen, που το 2021 είχε «σφυρίξει» στις αρμόδιες αρχές αρκετά εσωτερικά παρατράγουδα της εταιρίας κοινωνικής δικτύωσης η οποία θυσίαζε πολλά στον βωμό του κέρδους, αποκαλύψεις οι οποίες ήρθαν να προστεθούν στις δικές τους παρατηρήσεις και σε παράπονα χρηστών, οι Πολιτείες αποφάσισαν να προχωρήσουν στην κατάθεση ομαδικής αγωγής, σε μια κίνηση μεγάλης σημασίας, καθώς αγγίζει το ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα της υγείας, της ασφάλειας και της προστασίας των προσωπικών δεδομένων ανηλίκων.
Μάλιστα, γράφτηκε ότι θα κατατεθούν στο δικαστήριο και στοιχεία που δείχνουν ότι η χρήση του Instagram από νεαρά κορίτσια έχει βλαβερές συνέπειες στην ψυχική υγεία τους, κάτι που αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς θα ανατραπούν πολλά σημερινά δεδομένα.
Σύμφωνα με αμερικανικά δημοσιεύματα, τα visual filters που διαθέτει το Instagram μπορούν με τη δράση τους να επηρεάσουν αρνητικά τα πρότυπα των κοριτσιών, αλλά και να τα χειραγωγήσουν ώστε να περνούν ολοένα και περισσότερη ώρα σ’ αυτές τις εφαρμογές, συντηρώντας το φαινόμενο του Instagram face.
Παρότι η Meta γνωρίζει ότι αυτό δεν είναι καλό για την εύπλαστη ακόμα ψυχοσύνθεση τους, εικάζεται (και μένει να αποδειχθεί στο δικαστήριο) ότι η εταιρία περνάει μ’ αυτόν τον τρόπο τα «θέλω» της τεράστιας αγοράς των καλλυντικών, αλλά κι εκείνης των αισθητικών επεμβάσεων, με κατατεθειμένες μαρτυρίες γιατρών από κοπέλες που πηγαίνουν με εκτυπωμένα τα virtual πρόσωπά τους, ζητώντας τους να «μοιάσουν» σ’ αυτά.
Το θέμα έχει πάρει πολύ μεγάλη δημοσιότητα στις ΗΠΑ, έχει μπει στο στόχαστρο και της κεντρικής κυβέρνησης (ήδη, τον Μάιο, ο υπουργός Υγείας και αντιναύαρχος Υγειονομικού, Vivek Murthy, προειδοποίησε για τις ‘εξαιρετικά βλαπτικές επιπτώσεις των κοινωνικών δικτύων στην ψυχική υγεία των νέων’), όμως, η Meta -που, προφανώς, πιέζεται από τον οξυμένο ανταγωνισμό με το Tik-Tok- αφενός εξέφρασε σε σχετική ανακοίνωση την απογοήτευσή της γιατί οι υπουργοί Δικαιοσύνης επέλεξαν αυτόν τον δρόμο, αφετέρου επέμεινε ότι «προσφέρει στους εφήβους ασφαλείς και θετικές διαδικτυακές εμπειρίες, υιοθετώντας περισσότερα από 30 ‘εργαλεία’, για να στηρίξουν αυτούς και τις οικογένειές τους».
Οι Πολιτείες απαντούν πως η εταιρία ψεύδεται, επιμένοντας πως τα δίκτυά της είναι ασφαλή και προσαρμοσμένα για τους εφήβους, ενώ παραβιάζει και τη νομοθεσία περί προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Ζητούν δε από τη Δικαιοσύνη να αναγκάσει τη Meta να διακόψει αυτές τις πρακτικές, αλλά και να τους καταβάλει σημαντικές αποζημιώσεις.
Ο ποιητής Νίκος Γκάτσος άλλο ήθελε να πει, βεβαίως, πριν από κάμποσες δεκαετίες, κι αν ήταν ακόμα μαζί μας, ελπίζω να μου συγχωρούσε την ελαφρά παραποίηση των στίχων του. Όμως, αν είχα σήμερα μικρά παιδιά (τα δικά μου μεγάλωσαν κι έχουν από καιρό διαμορφώσει τη σχέση τους με το Διαδίκτυο) να τι θα τους έλεγα, θέλοντας να τους επιστήσω την προσοχή, όσον αφορά στους εν δυνάμει κινδύνους για όλους ανεξαιρέτως: «Έχε τα μάτια σου ανοιχτά βράδυ πρωί, γιατί μπροστά σου πάντα απλώνεται ένα δίκτυο…» που -εκτός από τα καλά- κρύβει κι άλλα πολλά.
