Τα αμερικανικά χαρτονομίσματα και κέρματα έχουν σε περίοπτη θέση, από τα τέλη της δεκαετίας του ’50, το σύνθημα «In God we trust» - δηλ. πιστεύουμε στον Θεό, κατά προέκταση, στο ίδιο το δολάριο και, εμμέσως, στο κράτος δικαίου και την ισχύ του. Η εμπιστοσύνη αποτελεί διαχρονικά, άλλωστε, τη βάση κάθε χρηματοπιστωτικού συστήματος – άνευ αυτής τα πάντα καταρρέουν και όχι μόνο στον χώρο των λεγόμενων financials…
Το ανάλογο ισχύει στις προσωπικές και κοινωνικές σχέσεις, στις τόσες και τόσες μορφές επιχειρηματικότητας, στις δοσοληψίες και στις αγορές. Όλα αυτά κι ακόμα περισσότερα γίνονται «καλή τη πίστη», όπως δηλώνει και η σχετική έκφραση. Ή μήπως όχι;
Το συγκεκριμένο ερώτημα έρχεται όλο και πιο συχνά στην επικαιρότητα, καθώς πληθαίνουν οι περιπτώσεις που αυτή η («δεδομένη», παλαιότερα) εμπιστοσύνη κλονίζεται, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό, ανάλογα με την περίπτωση. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είχαμε μόλις πριν από λίγες ημέρες, με αναφορές στον διεθνή Τύπο σχετικά με πιθανό (μηδένα προ της δίκης του καταδίκαζε…) ατόπημα της Amazon, η οποία έγινε στόχος αφενός συλλογικής αγωγής εκ μέρους ομάδων Αμερικανών καταναλωτών, αφετέρου έρευνας για εκ μέρους της παραβιάσεις των αντιμονοπωλιακών κανονισμών, με μηνυτές την παντοδύναμη Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου (Federal Trade Commission) και 17 αμερικανικές Πολιτείες.
Κι αν το δεύτερο είναι εύλογο (τέτοιες παραβιάσεις συμβαίνουν σε όλες τις χώρες, της δικής μας μη εξαιρουμένης, και είναι συμβατική υποχρέωση των αρμόδιων θεσμικών οργάνων να επεμβαίνουν, προκειμένου να αποκαταστήσουν την τάξη), το πρώτο αξίζει να το δούμε με λίγο περισσότερες λεπτομέρειες.
Οι πολίτες–χρήστες των υπηρεσιών ηλεκτρονικού εμπορίου που προσφέρει η Amazon την κατηγορούν ότι παραβιάζει το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία των καταναλωτών, κατευθύνοντάς τους προς ακριβότερα προϊόντα και υπηρεσίες, προκειμένου να καρπωθεί εκείνη υψηλότερες προμήθειες.
Στην αγωγή τους, που κατατέθηκε στο τοπικό ομοσπονδιακό δικαστήριο του Σιάτλ (έδρας της Amazon) υποστηρίζουν ότι οι αλγόριθμοι της εταιρίας είναι έτσι ρυθμισμένοι ώστε να μην εμφανίζουν στο Buy Box που βλέπει ο υποψήφιος αγοραστής προϊόντα με χαμηλότερη τιμή και ταχύτερη παράδοση, ευνοώντας τις ακριβότερες λύσεις προνομιακών συνεργατών της, ώστε να αποκομίζει περισσότερα έσοδα.
Οι καταγγέλλοντες αξιοποιούν δεδομένα του FTC που δείχνουν ότι, στο 98% των περιπτώσεων, οι καταναλωτές εμπιστεύονται τον online πωλητή (στην περίπτωσή μας, την Amazon) και πατάνε κατευθείαν τα κουμπιά "Buy Now" ή "Add to Cart", θεωρώντας ότι οι αλγόριθμοι τους προτείνουν τις πιο συμφέρουσες λύσεις - στο συγκεκριμένο online κατάστημα, τονίζουν ότι αυτό δεν συμβαίνει.
Το πρόσφατο class action suit εναντίον της Amazon (που αρνήθηκε να σχολιάσει το γεγονός) διαφέρει από προηγούμενες ανάλογες κινήσεις αντιμονοπωλιακού χαρακτήρα -όπως παρατηρεί το πρακτορείο Reuters, σε σχετικό δημοσίευμά του- καθώς εδώ βλάπτονται τα συμφέροντα των απλών καταναλωτών, ενώ στις άλλες περιπτώσεις ωφελούνται κάποιες εταιρίες, εις βάρος άλλων.
Κάτι μας λέει πως θα δούμε πολλά ακόμα τέτοια φαινόμενα τους επόμενους μήνες και χρόνια - ή θα αποκαλυφθούν περισσότερα που ήδη γίνονται, αλλά παραμένουν για την ώρα κρυφά. Και δεν είναι καθόλου τυχαίο που η «εμπιστοσύνη» (το "Trust" του τίτλου) περιλαμβάνεται στις σημαντικές τάσεις για το Ανθρώπινο Κεφάλαιο που, όπως κάθε χρόνο, συγκέντρωσε και φέτος η Deloitte (έρευνα - 2024 Global Human Capital Trends). Εισάγοντας το σχετικό κεφάλαιο, η καλή συμβουλευτική εταιρία θυμίζει πως η εμπιστοσύνη είναι «η μέγιστη, πλην αόρατη συγκολλητική ουσία, η οποία ‘δένει’ τις σχέσεις και επιτρέπει σε οργανισμούς και κοινότητες να προκόψουν».
Προφανώς, εστιάζει στην ανάγκη διαφάνειας, την οποία θεωρεί εκ των ων ουκ άνευ, ενώ επισημαίνει τη μεγάλη σημασία που αυτή έχει στις σχέσεις μεταξύ μιας επιχείρησης και των πελατών της. Πολύ περισσότερο στην εποχή μας, όπου υπάρχουν δεδομένα και ίχνη για τα πάντα, τα οποία πολύ δύσκολα μένουν μυστικά για καιρό.
Με τις Βρυξέλλες να νομοθετούν διαρκώς και να δείχνουν τα «δόντια» τους στις Big Tech (έστω κι αν το πρώτο «δάγκωμα», δηλαδή η ωρίμανση και εφαρμογή των νέων Πράξεων, δεν μπορεί να έρθει πριν ολοκληρωθεί μια μεταβατική περίοδος αρκετών μηνών), αλλά και με τη αντίδραση του κοινού, που είναι πλέον ολοφάνερα «ψυλλιασμένο», οι ημέρες δόξης των ‘black boxes’, των ‘μαύρων κουτιών’ με τους μυστικούς αλγορίθμους, μάλλον θα πρέπει να είναι μετρημένες…
