Η πατέντα δεν είναι δαπάνη, αλλά επένδυση!

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Γραφείου Πατεντών, Μπενουά Μπατιστελί, μιλάει στον Γιάννη Ριζόπουλο και το WebWorldNewsγια τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που συνδέονται με την κατοχύρωση ιδεών και εφευρέσεων

Το μήνυμα από την παλιά, καλή φίλη ήταν σύντομο και «προκλητικό»: Θέλεις να μιλήσεις μ’ ένα υψηλόβαθμο στέλεχος του Ευρωπαϊκού Γραφείου Πατεντών, που έρχεται σε λίγες μέρες στην Ελλάδα, για επαφές; Πατέντες; Καινοτομία, ανταγωνιστικότητα, ανάπτυξη… Και βέβαια, θέλω!

Κι έτσι, λίγες μέρες αργότερα, νωρίς το πρωί σ’ ένα κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας, κάθομαι απέναντι όχι σε ένα απλώς υψηλόβαθμο στέλεχος του EuropeanPatentOffice (EPO), αλλά στον ίδιο τον πρόεδρό του. Γάλλος, «ψημένος» και πλήρης εμπειριών από μακρόχρονες θητείες στη δημόσια διοίκηση της χώρας του, το διπλωματικό σώμα, το Ευρωκοινοβούλιο (επί δυόμισι χρόνια εξ απορρήτων της προέδρου ΝικόλΦοντέν), υπουργός Βιομηχανίας για άλλα δυο και πρόεδρος του ΕΡΟ τα τελευταία 10 χρόνια, ο Μπενουά Μπατιστελί, δηλώνει έτοιμος να απαντήσει στις ερωτήσεις μου.

Η πρώτη, προφανής – Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στην καινοτομία και τις πατέντες;

Οι πατέντες στηρίζουν την καινοτομία με δυο τρόπους: Αφενός, εγγυώνται πως αυτός που έχει επενδύσει σε R&D θα είναι κι εκείνος που θα ωφεληθεί από τα αποτελέσματα της δουλειάς του – πολύ σημαντικός παράγων, που -με τη σειρά του- «γεννάει» περισσότερη έρευνα.

Αφετέρου, κάθε εφεύρεση που ανακοινώνεται όταν κατοχυρωθεί με πατέντα, συνεισφέρει στη γενική γνώση και παραμένει πλέον ανοικτή για βελτιώσεις. Αυτές είναι, εντελώς περιληπτικά, οι κύριες επιδράσεις των πατεντών στην οικονομία.

Όμως, αυτό είναι περισσότερο θεωρητικό, γιατί στην πράξη οι πατέντες προωθούν την καινοτομία, την ανταγωνιστικότητα, την οικονομική ανάπτυξη κι αυξάνουν τις θέσεις εργασίας…

Νούμερα έχουμε για όλα αυτά; Πώς στηρίζεται ο ισχυρισμός;

Σε μια προσπάθεια να ποσοτικοποιήσουμε αυτή την επίδραση,το Ευρωπαϊκό Γραφείο Πνευματικής Ιδιοκτησίας και το ΕΡΟ, ταυτοποιήσαμε και αναλύσαμε 300 βιομηχανικούς τομείς και ξεχωρίσαμε ανάμεσά τους εκείνους που χρησιμοποιούν σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άλλους IP…

Έτσι βρήκαμε τους «κλάδους εντάσεως ΙΡ», υπολογίσαμε τη συνεισφορά τους στους κύριους μακροοικονομικούς δείκτες πχ. στο ΑΕΠ, και καταλήξαμε ότι σε αυτούς οφείλεται το 42% του ΑΕΠ στο σύνολο της ΕΕ.

Επίσης, αντιπροσωπεύουν το 38% των θέσεων εργασίας, το 90% των εισαγωγών / εξαγωγών και –αυτό είναι πολύ σημαντικό- οι αμοιβές που προσφέρουν στους εργαζομένους τους είναι 46% υψηλότερες απ’ ό,τι στους άλλους κλάδους.

Ήταν η πρώτη φορά που μελετήθηκε ο οικονομικός αντίκτυπος των πατεντών και γενικά της πνευματικής ιδιοκτησίας (συμπεριλαμβανομένων των εμπορικών σημάτων, των σχεδίων κλπ. ) και αποδείχθηκε ότι αντιπροσωπεύουν μεγάλο μέρος της οικονομίας μας και μάλιστα το πιο δυναμικό.

Είμαι δε, πεπεισμένος ότι αυτό θα αυξηθεί ακόμα περισσότερο στο μέλλον. Γιατί, είναι σαφές ότι χωρίς την προστασία που προσφέρουν οι πατέντες, θα έχουμε λιγότερη καινοτομία - θα επενδύειςσαφώς λιγότερα χρήματα, αν οι ανταγωνιστές σου μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις ιδέες πάνω στις οποίες εσύ επένδυσες, χωρίς εκείνοι να έχουν διακινδυνέψει το παραμικρό…

Αύξηση στις αιτήσεις που δέχεστε έχετε;

Βεβαίως! Κάθε χρόνο στο ΕΡΟ, τα τελευταία 20 χρόνια, παρατηρούμε αύξηση της τάξεως του 3-4% - έχουμε πια φτάσει τις 160.000 αιτήσεις ετησίως / οι μισές από αυτές προέρχονται από χώρες-μέλη του ΕΡΟ (38 χώρες - ανάμεσά τους οι 28 της ΕΕ, μαζί με 10 ακόμα, όπως Ελβετία, Τουρκία, Νορβηγία κλπ. – δεν είμαστε υπηρεσία της ΕΕ, θυμίζω, αλλά ανεξάρτητος οργανισμός) και οι άλλες μισές από τον υπόλοιπο κόσμο, με πρώτες σε αιτήσεις τις ΗΠΑ.

Όμως, τα κόστη γι’ αυτή την παροχή προστασίας εξακολουθούν να είναι υψηλά – πώς θα μπορέσει να κατοχυρώσει την ιδέα της, το προϊόν της, την υπηρεσία της μια μικρομεσαία ή μια νεοφυής επιχείρηση;

Η πατέντα δεν είναι δαπάνη, είναι επένδυση! Επομένως, δεν έχει σημασία αν το κόστος της είναι υψηλό ή χαμηλό, αυτό που μετράει, είναι τι θα σου φέρει πίσω (ΣΣ. λέγε με ROI).

Γενικά, μια πατέντα κοστίζει περίπου 25.000 € - τα 5000 €, πάνε στο ΕΡΟ και τα υπόλοιπα 20.000€ στον εξειδικευμένο νομικό, ο οποίος θα σε βοηθήσει να ετοιμάσεις την πατέντα σου, θα διαπραγματευθεί με το Γραφείο κλπ. μια καθόλου εύκολη δουλειά. Μετά, πρέπει να αποφασίσεις σε ποιά χώρα θες να ισχύει η πατέντα σου, κάτι που ποικίλει…

Εδώ μπαίνει η υπόθεση της κοινής ευρωπαϊκής πατέντας, που ετοιμάζετε από πολλά χρόνια;

Το Unitary Patent είναι μια πανευρωπαϊκή πατέντα, που θα χορηγεί επίσης το ΕΡΟ, όμως η διαφορά με το τρέχον σύστημα είναι πως, αν πας κατευθείαν εκεί, θα είσαι αυτομάτως προστατευμένος σε 26 ευρωπαϊκές χώρες που την υποστηρίζουν.

Πρόκειται για μια τεράστια απλοποίηση: αντί να είσαι υποχρεωμένος να καταθέτεις μια-μια τις αιτήσεις σου για κάθε εθνική πατέντα, θα καταθέτεις μόνο μια και μάλιστα με ιδιαίτερα σημαντική μείωση του κόστους, που υπολογίσαμε ότι φτάνει το 70% έναντι της προηγούμενης κατάστασης… πχ. αν θες σήμερα να είσαι προστατευμένος σε 26 χώρες για 10 έτη, θα σου κοστίσει περίπου 30-40.000 € - με τη Unitary patent, μόνο 5.000…

Αν τα οφέλη είναι τόσο προφανή, γιατί σημειώνονται πολύχρονες καθυστερήσεις;

Πρέπει να πάμε πίσω, στα πρώτα χρόνια της ΕΕ – το πρόβλημα είναι πως σε θέματα ΙΡ, οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται ομόφωνα από τις χώρες-μέλη. Υπάρχει κι ένα πρόβλημα με τις γλώσσες -το ΕΡΟ έχει μονάχα τρεις γλώσσες εργασίας: αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά.

Όταν η Ισπανία έγινε μέλος, το δέχτηκε – όμως, για το Unitary patent, που είναι ένας ευρωπαϊκός τίτλος, δεν δέχονται η γλώσσα τους να μην είναι στο ίδιο επίπεδο με τις άλλες τρεις... Έτσι, επί πολλά χρόνια εμπόδισαν κάθε πρόοδο.

Γιατί δεν δεχόμαστε τη μετάφραση σε όλες τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές γλώσσες, θα πείτε; Μα, γιατί είναι πολύ ακριβό! Κανείς δεν θα μπορούσε να πληρώσει τόσα πολλά χρήματα.

Παρόλα αυτά, στο ΕΡΟ έχουμε εξελίξει, σε συνεργασία με την Google, ένα Σύστημα Αυτόματης Μετάφρασης, το PatentTranslate– καλύπτει 32 γλώσσες (δηλ. τις 28 ευρωπαϊκές, μαζί με κινεζικά, ιαπωνικά, κορεατικά, ρωσικά) κι είναι το πιο σύγχρονο σύστημα μετάφρασης παγκοσμίως στο χώρο των πατεντών. Αυτό έχει γίνει αποδεκτό απ’ όλους…

Και οι Ισπανοί;

Στο θέμα του Unitary patent αποφασίσαμε να προχωρήσουμε χωρίς την Ισπανία. Όμως, υπάρχει κι άλλο ένα θέμα: άπαξ και δημιουργήσεις αυτόν τον εικονικό ενιαίο χώρο των 26 χωρών, όπου οι πατέντες θα ισχύουν αυτομάτως σε όλες, χρειάζεσαι κι ένα ενιαίο σύστημα απονομής δικαιοσύνης – πρέπει να δημιουργήσεις ένα υπερεθνικό δικαστήριο, ειδικά για πατέντες.

Πρόκειται για ένα πραγματικό βήμα προς την κατεύθυνση ενός ευρωπαϊκού δικαστηρίου, το οποίο θα έχει τη δυνατότητα να επιλύει τις όποιες διαφορές μεταξύ ιδιωτών. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, από την πλευρά του, δικάζει μόνο νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου…Αν σε κατηγορήσω ότι έχεις παραβιάσει δική μου πατέντα, σήμερα θα πάμε σε ένα ελληνικό, γερμανικό ή εθνικό, τελικά δικαστήριο – αύριο, θα πάμε σ’ εκείνο.

Γι’ αυτό, λοιπόν, χρειάζεται μια ειδική συμφωνία –γιατί παραβιάζουμε εθνική εξουσία, με την αποδοχή του νέου δικαστηρίου. Η συμφωνία αυτή υπεγράφη το 2013 και στη συνέχεια έπρεπε να επικυρωθεί από τα εθνικά κοινοβούλια των χωρών-μελών.

Ως τώρα, την έχουν επικυρώσει 12 κοινοβούλια, χρειαζόμαστε 13 (είμαστε πολύ κοντά) για να ξεκινήσουμε, όμως, ανάμεσά τους πρέπει να είναι κι εκείνα τριών μεγάλων χωρών: της Γερμανίας, της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου / η Γαλλία ήδη επικύρωσε, θέλουμε τους άλλους δυο – για το Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχει πλέον πρόβλημα λόγω Brexit / πρέπει να περιμένουμε καθώς, ως την επίσημη ολοκλήρωση των σχετικών συζητήσεων, παραμένει κανονικό μέλος – είτε επικυρώνει, λοιπόν, και συνεχίζει, είτε όχι…

Οπότε περιμένουμε το τέλος των συνομιλιών – τότε το Ηνωμένο Βασίλειο θα είναι εκτός, και τη θέση του θα λάβει η Ιταλία, που έχει ήδη επικυρώσει. Μιλάμε για το 2020 ή 2021 – πάντως, το Ηνωμένο Βασίλειο δείχνει πως θα επικυρώσει τη συμφωνία…

Η Γερμανία, επίσης, είναι έτοιμη να επικυρώσει – υπό κανονικές συνθήκες, θα έχουμε τα πρώτα Unitary patentστις αρχές του 2018. Κι η Ελλάδα δεν έχει ακόμα επικυρώσει! Θα ρωτήσω τον κ. Χαρίτση, σήμερα που θα τον δω, πότε θα γίνει αυτό… (ΣΣ. Δεν γνωρίζουμε τι του απάντησε ο υπουργός!)

Νομίζω ότι είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας, επειδή αυτή η μορφή πατέντας προσφέρει τα περισσότερα οφέλη στις ΜΜΕ και τις νεοφυείς…

Διαφορές υπάρχουν όχι μόνο σε ευρωπαϊκό, αλλά και σε διεθνές επίπεδο, στο θέμα των πατεντών.Ποιες είναι οι εξελίξεις, με δεδομένη και τη διεθνή συνάντηση που είχατε στις αρχές Ιουνίου, στη Μάλτα;

Πριν από 10 χρόνια, δημιουργήσαμε μια άτυπη ομάδα (ΙΡ5) από τους πέντε μεγαλύτερους οργανισμούς κατοχύρωσης πατεντών στον κόσμο (ΗΠΑ, Ιαπωνία, Κίνα, Ευρώπη και Ν. Κορέα), που αντιπροσωπεύουν το 85% του συνόλου των πατεντών παγκοσμίως.

Βεβαίως, έχουμε διαφορετικούς κανόνες, πρακτικές και διαδικασίες – η ιδέα είναινα εναρμονίσουμε τη λειτουργία μας, να βρούμε περισσότερα κοινά σημεία, ώστε οι σημαντικές πατέντες να έχουν παγκόσμια διάσταση.

Δεν έχει νόημα να παρουσιάσεις την εφεύρεσή σου μονάχα στην Ευρώπη κι όχι στις ΗΠΑ ή την Κίνα – χρειάζεται μια παγκόσμια πατέντα, αλλά αυτό σημαίνει και παγκόσμια διακυβέρνηση… Κάθε χώρα έχει διαφορετικούς κανόνες – στις ΗΠΑ, πχ. είναι λιγότερο «σφικτοί», απ’ ό,τι εμείς, στην Ευρώπη, στην κατοχύρωση κάθε εφεύρεσης.

Αποδέχονται κι αυτό που λέμε «επιχειρηματικές πρακτικές» (business methods) - για παράδειγμα, πώς θα τακτοποιήσεις τα αρχεία σου στον υπολογιστή… Εμείς δεν κατοχυρώνουμε τέτοιες «εφευρέσεις» με πατέντα, στην Ευρώπη – σ’ εμάς, η πατέντα δίνεται για μια τεχνολογική λύση σε ένα τεχνικό πρόβλημα.

Λίγα χρόνια πριν, πχ. στις ΗΠΑ, κάποιος ήθελε να κατοχυρώσει το «κλικ» του ποντικιού!Στη βιοτεχνολογία, για παράδειγμα, οι κανόνες μας είναι πιο αυστηροί, όπως στις πατέντες σχετικά με το ανθρώπινο γονιδίωμα ή τα γενετικά μεταλλαγμένα φυτά, απ’ ό,τι στις ΗΠΑ.

Παρά τις διαφορές, όμως, στους ΙΡ5 προσπαθούμε να εναρμονίσουμε τις διαδικασίες και τις πρακτικές μας. Φέτος, ήταν η σειρά μας να οργανώσουμε τη συνάντηση και πήγαμε στη Μάλτα, που είχε την προεδρία της ΕΕ. Πήραμε την πρωτοβουλία να καλέσουμε και εκπροσώπους των διαφόρων κλάδων να πάρουν μέρος – όχι μόνο από τα γραφεία, αλλά κι από τη βιομηχανία.

Αναπτύσσουμε κοινά εργαλεία πχ. ένα κοινό σύστημα αρχειοθέτησης – πολύ σημαντικό θέμα, καθώς πρέπει να αρχειοθετούμε κάθε πληροφορία που λαμβάνουμε. Αν το κάνουμε με τον ίδιο τρόπο, αυτό θα αποτελέσει μια ακόμα κοινή βάση για τη δουλειά μας.

Όλα αυτά, βέβαια, είναι εύκολο να τα λες, αλλά δύσκολο να τα κάνεις… Στο πλαίσιο αυτής της αρχειοθέτησης, για παράδειγμα, ξεχωρίσαμε 300.000 διαφορετικές κατηγορίες! Ένα indexing system – κάτι σαν το DEWEY, των βιβλιοθηκών. Ως τώρα είχαμε τρία συστήματα: ευρωπαϊκό, αμερικανικό και ιαπωνικό…Τώρα συμφωνήσαμε σε ένα, ανοικτό σύστημα.

Ένα άλλο θέμα είναι, επίσης, ότι συχνά έχουμε την ίδια εφαρμογή να φτάνει στο αμερικανικό και το ιαπωνικό Γραφείο – μπορούμε πλέον να ανταλλάσσουμε πληροφορίες για τέτοιες περιπτώσεις,συστήσαμε καισχετική ομάδα εργασίας…

Τα τελευταία 12 χρόνια το ΕΡΟ διοργανώνειμε ολοένα μεγαλύτερη επιτυχία το InventorAward. Φέτος στη Βενετία, στις 15 Ιουνίου, είχατε και μια ελληνική παρουσία μεταξύ των κριτών…

Στόχος μας είναι να παρουσιάσουμε τον οικονομικό και κοινωνικό αντίκτυπο των πατεντών - ο καλύτερος τρόπος είναι να λες ιστορίες για πραγματικούς εφευρέτες και να τους παρουσιάζεις!

Πέρυσι, δεχτήκαμε 500 υποψηφιότητες που κρίθηκαν από 12 -μελή κριτική επιτροπή – όλοι καταξιωμένοι στο είδος τους .

Ανάμεσά τους και η Δρ. Ελένη Αντωνιάδου:νέα, γυναίκα, επιστήμονας, startupper, έχει συνεργαστεί με ESA και NASA / ήταν μια ιδιαίτερα δραστήρια κριτής… ευτυχής που τη γνώρισα!
Το καλύτερο, όμως, ο κ. Μπατιστελί το φύλαγε για το τέλος.

Ολοκληρώνοντας πια τη συζήτησή μας, ήρθε ο λόγος στο περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη. Βοηθάνε οι πατέντες; τον ρώτησα, λίγο πριν κλείσω τον ψηφιακό εγγραφέα… Μπορούμε να κάνουμε πιο πράσινη τη Γη;

Βεβαίως! Είμαι πεπεισμένος πως οι λύσεις για το περιβάλλον , την κλιματική αλλαγή κλπ. θα προέλθουν από νέες καινοτομικές ιδέες. Μάλιστα, έχουμε δημοσιεύσει μια μελέτη γι’ αυτό και πρόκειται να διοργανώσουμε μια εκδήλωση στην Αθήνα, τον Σεπτέμβρη (21-22) σε συνεργασία με τον ελληνικό ΟΒΙ, με τίτλο Joint European Conference on Climate Change MitigationTechnologies.

Δεν μπορώ να σας πω περισσότερα, αλλά αυτό ετοιμάζουμε, τώρα!
Ραντεβού τον Σεπτέμβρη, λοιπόν, για περισσότερα…

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το ΕΡΟ μπορείτε να βρείτε εδώ  και την εκδήλωση της Βενετίας, εδώ .