Όλα τα γνωστά online marketplaces, αλλά και οι πλατφόρμες δικτύωσης χρησιμοποιούν σκοτεινά μοτίβα, δηλαδή συγκεκριμένες τεχνικές και μεθόδους που χειρίζονται τους καταναλωτές, ώστε να κάνουν παρορμητικές αγορές ή να αποκαλύπτουν περισσότερα δεδομένα τους.

Η Ομοσπονδιακή Ένωση Οργανώσεων Καταναλωτών της Γερμανίας (VZBZ) εξέτασε 18 πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης και marketplaces. Πιο συγκεκριμένα τις πλατφόρμες: Aliexpress, Amazon, Ebay, Facebook, Instagram, Kaufland, LinkedIn, Mediamarkt, Otto, Pinterest, Shein, Snapchat, Temu, Tiktok, X, Wish, YouTube και Zalando.

Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό νόμο περί ψηφιακών υπηρεσιών (DSA), απαγορεύεται στις πλατφόρμες να χρησιμοποιούν μοτίβα που μπορούν να βλάψουν ή να εμποδίσουν την ικανότητα των καταναλωτών να λαμβάνουν ελεύθερες αποφάσεις. Σύμφωνα με τη VZBZ, όλες οι παραπάνω πλατφόρμες που ελέγχθηκαν χρησιμοποιούν σχέδια όπως αυτά.

Η VZBZ ανέφερε επίσης στα ευρήματα μηχανισμούς όπως το autoplay, ή τη χρήση μορφών τυχερών παιχνιδιών σε αυτές τις πλατφόρμες. Σύμφωνα με τα ευρήματα, αυτοί οι μηχανισμοί οδηγούν σε χειραγώγηση και εθιστικές συμπεριφορές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε ήδη τη διαδικασία εναντίον του TEMU πέρυσι, καθώς, μεταξύ άλλων, διερευνά τα εθιστικά μοτίβα της πλατφόρμας.

"Παρά την απαγόρευση που επιβάλλει ο νόμος περί ψηφιακών υπηρεσιών, οι πάροχοι πλατφόρμας συνεχίζουν να χρησιμοποιούν χειραγωγικά και επιβλαβή μοτίβα στις εφαρμογές τους. Ορισμένα από αυτά έχουν εμποδιστεί τα τελευταία χρόνια, για παράδειγμα μέσω των προειδοποιήσεων VZBV εναντίον του Temu και του Shein. Οι εταιρείες που έχουν χρησιμοποιήσει απαράδεκτα cookie banners έχουν επίσης προειδοποιηθεί ξανά και ξανά. Αλλά μόνο αυτό δεν είναι αρκετό. Οι αρμόδιες αρχές πρέπει τώρα να επιβάλλουν με συνέπεια τους υφιστάμενους κανονισμούς. Διαφορετικά, ο νόμος περί ψηφιακών υπηρεσιών θα παραμείνει 'μια τίγρης χωρίς δόντια' - εις βάρος των καταναλωτών", δήλωσε η Jutta Gurkmann, επικεφαλής τής πολιτικής των καταναλωτών στη VZBV.

Εικόνα: Stockcake