Τα ελληνικά νοικοκυριά προσαρμόζονται, θέλοντας και μη, στις επιταγές των καιρών και σε όσα επιβάλλουν τόσο η ψηφιακή εποχή που βιώνουμε, όσο και τα capital controls, τα οποία εξακολουθούν να ισχύουν... Έτσι, περίπου τα μισά νοικοκυριά χρησιμοποιούν πλέον πλαστικό χρήμα και e-banking για αγορές αγαθών και πληρωμή λογαριασμών. Όμως, ποσοστό 46% εξακολουθεί να προτιμά για τις πληρωμές του τα μετρητά...
Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από την ετήσια έρευνα εισοδήματος για το 2016 του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την εταιρεία ΜARC ΑΕ σε πανελλαδικό δείγμα 1.000 νοικοκυριών, στο διάστημα 14 ως 23 Νοεμβρίου 2016. Η έρευνα, που μελετά την εξέλιξη της εισοδηματικής κατάστασης των ελληνικών νοικοκυριών, επισημαίνει όσον αφορά το πλαστικό χρήμα και τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, ότι απαιτείται “ένα διαφορετικό μείγμα κινήτρων σε διαφορετικές ομάδες του πληθυσμού, αλλά και συμμόρφωση των τραπεζών με τις οδηγίες της ΤτΕ και το πνεύμα μετάβασης στη νέα ψηφιακή εποχή. Σημαίνει, επίσης, ότι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού αδυνατεί να προσαρμοστεί σε αυτή την συναλλακτική συνήθεια”.
Τεράστια φυγή στο εξωτερικό
Εκρηκτικές διαστάσεις, από την άλλη πλευρά, φαίνεται ότι έχει πλέον λάβει το φαινόμενο της οικονομικής μετανάστευσης. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, πάνω από 450.000 Έλληνες πολίτες έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό για να βρουν εργασία, ενώ 2 στους 3 νέους ηλικίας 18-35 εξετάζουν σοβαρά το ενδεχόμενο να μεταναστεύσουν, αν τους δοθεί η κατάλληλη ευκαιρία για εργασία.
Το 9,7% των νοικοκυριών δηλώνει ότι είχε ένα τουλάχιστο μέλος που μετανάστευσε στο εξωτερικό για να βρει εργασία (ποσοστό που αντιστοιχεί σε πάνω από 400.000 οικογένειες). Ο αριθμός αυτός συγκλίνει με τα επίσημα στοιχεία των στατιστικών αρχών, όπου υπάρχει εκτίμηση για μετανάστευση άνω των 500.000 Ελλήνων πολιτών από την απαρχή της κρίσης (427.000 την περίοδο 2008-2013).
Ακόμη πιο ανησυχητική είναι η προοπτική συνέχισης του φαινομένου, καθώς το 42% των νοικοκυριών θα εξέταζε σοβαρά το ενδεχόμενο να μεταναστεύσει στο εξωτερικό, αν υπήρχαν οι προϋποθέσεις για εξεύρεση εργασίας. Στις νεότερες ηλικίες 18-35 ετών, το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 67,7%, δηλαδή 2 στους 3 νέους είναι δυνητικοί μετανάστες.
Χαμηλά η επιχειρηματικότητα
Τα νοικοκυριά, που δηλώνουν εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα ως κύρια πηγή εισοδήματος, παραμένουν στο χαμηλό ποσοστό του 9% (από 12,6% το 2012), που κι αυτό αναμένεται να υποχωρήσει περισσότερο, με την εφαρμογή του νέου υπολογισμού ασφαλιστικών εισφορών. Σταθερά υψηλό, αλλά οριακά μειούμενο, είναι το ποσοστό των νοικοκυριών (49,2%) που δηλώνει ως κυριότερη πηγή εισοδήματος τη σύνταξη κάποιου μέλους του. Η μικρή μείωση (έναντι 52% το Δεκέμβριο του 2014) πιθανότατα οφείλεται στην προοδευτική οριζόντια μείωση του επιπέδου των συντάξεων.
Δυσμενής η εικόνα των νοικοκυριών
Όσον αφορά στη συνολική εικόνα της οικονομικής κατάστασης των ελληνικών νοικοκυριών, όπως την αποτυπώνει η έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, το 75% εξ αυτών διαβιώνει με πολύ χειρότερους όρους (ποσοτικούς και ποιοτικούς) σε σχέση με το προηγούμενο διάστημα της κρίσης. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, το 75,3% των νοικοκυριών παρουσίασε σημαντική μείωση εισοδημάτων μέσα στο 2016. Ακόμη, πάνω από 1 στα 3 νοικοκυριά δηλώνει ότι διαβιεί με ετήσιο οικογενειακό εισόδημα που βρίσκεται στην κατώτερη εισοδηματική κλίμακα (37,1% δηλώνουν εισόδημα <10.000€ ετησίως).
Το 16,0% των νοικοκυριών δηλώνει ότι τα εισοδήματά του δεν επαρκούν για να καλύψουν ούτε τις βασικές τους ανάγκες, εύρημα που συνάδει με το ποσοστό ακραίας φτώχειας που σημειώνεται στη χώρα (το οποίο υπολογίζεται στο 40% του ενδιάμεσου εισοδήματος, κατά την ΕΛΣΤΑΤ). Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat Έρευνα Εισοδήματος & Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών), το κατώφλι σχετικής φτώχειας στην Ελλάδα μειώθηκε από τις €7.178 το 2010 στις €4.512 το 2015, ένδειξη κατάρρευσης των μεσαίων εισοδημάτων. Αν ληφθεί ως μέτρο σύγκρισης το κατώφλι φτώχειας του 2010, τότε περίπου τα μισά νοικοκυριά θα θεωρούνταν σήμερα φτωχά.
