Βελτίωση των επιμέρους δεικτών για την καινοτομία και τις διασυνδέσεις των επιχειρήσεων αποτυπώνεται στον Ευρωπαϊκό Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας 2018

Διαρκώς βελτιούμενες επιδόσεις εμφανίζει η Ελλάδα, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας 2018 (European Innovation Scoreboard, EIS) αναφορικά με τον συνθετικό δείκτη καινοτομίας από το 2014 ως σήμερα.

Αντίστοιχη βελτίωση καταγράφεται και σε επιμέρους διαστάσεις της καινοτομίας και της έρευνας & ανάπτυξης, με τη χώρα να συγκλίνει πλέον προς τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Όμως, σε αρκετές άλλες διαστάσεις έχει πολύ δρόμο ακόμα να καλύψει…

Το σχετική ανάλυση των στοιχείων του EIS που αφορούν την Ελλάδα πραγματοποίησε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), με σκοπό να διευκολύνει την κατανόηση των περίπλοκων πρωτογενών συνθετικών πινάκων που μας αφορούν (όπως αυτοί δημοσιεύονται στο αντίστοιχο country report για την Ελλάδα) και την επακόλουθη ενίσχυση του σχετικού δημόσιου διαλόγου.

Ο Ευρωπαϊκός Πίνακας Αποτελεσμάτων Καινοτομίας (ΕIS) του 2018, ο οποίος δόθηκε στη δημοσιότητα στις 22 Ιουνίου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παρουσιάζει τις σχετικές επιδόσεις των κρατών μελών για το έτος 2017, λαμβάνοντας υπόψη 27 διαφορετικούς δείκτες.

Μέσω της ετήσιας δημοσίευσης του EIS, από το 2000 ως σήμερα, παρέχεται η δυνατότητα συγκριτικής αποτίμησης των ερευνητικών και καινοτομικών επιδόσεων των ευρωπαϊκών κρατών-μελών (καθώς και κάποιων τρίτων χωρών), αναδεικνύοντας μ’ αυτό τον τρόπο τις ισχυρές και ασθενείς διαστάσεις του ερευνητικού και καινοτομικού τους συστήματος.

Επιπλέον, μέσω της δημοσίευσης των ευρημάτων, τα κράτη-μέλη παροτρύνονται να σταθμίσουν ή/και να ιεραρχήσουν τις περιοχές στις οποίες θα πρέπει να εστιάσουν τις προσπάθειές τους, ώστε να βελτιώσουν περαιτέρω τις επιδόσεις τους.

Σύμφωνα με τα ευρήματα του 2018, η συνολική ευρωπαϊκή επίδοση στην καινοτομία συνεχίζει να αυξάνεται, με τον ρυθμό αυτής της βελτίωσης να επιταχύνεται ειδικά τα τελευταία έτη, εξέλιξη η οποία έχει ως αποτέλεσμα να μειώνεται η απόσταση που χωρίζει την ΕΕ από βασικούς ανταγωνιστές της, όπως ο Καναδάς, η Ιαπωνία και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Όμως, απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας σε παγκόσμια κλίμακα. Στο επίπεδο των κρατών-μελών, η Σουηδία βρίσκεται για μια ακόμη φορά στην πρώτη θέση, ακολουθούμενη από τη Δανία, τη Φινλανδία, τις Κάτω Χώρες, το Ηνωμένο Βασίλειο και το Λουξεμβούργο, που εντάσσεται από φέτος στην ομάδα των κορυφαίων χωρών σε καινοτομία.

Η θέση της Ελλάδας
Με δεδομένο ότι τα κράτη-μέλη κατηγοριοποιούνται σε τέσσερις κατηγορίες και κατατάσσονται σύμφωνα με έναν συνθετικό δείκτη καινοτομίας (Summary Innovation Index), η Ελλάδα περιλαμβάνεται -όπως και τα προηγούμενα χρόνια, άλλωστε- στην ομάδα των χωρών με "Μέτριες επιδόσεις στην καινοτομία", με κριτήριο τις επιδόσεις της σ’ ολόκληρο το φάσμα των δεικτών έρευνας, καινοτομίας, ανθρώπινου δυναμικού, δομής της οικονομίας και επιχειρηματικότητας του EIS, καταλαμβάνοντας την 22η θέση στη σχετική λίστα.

Συνολικά και σε σχέση με τον ευρωπαϊκό Μέσο Όρο (2010: 100), η Ελλάδα εμφανίζει διαρκώς βελτιούμενη πορεία από το 2014 ως το 2017, με τον συνθετικό δείκτη καινοτομίας να αυξάνεται από τις 62 στις 69 μονάδες βάσης.

Αναλυτικότερα, οι διαστάσεις του συνθετικού δείκτη καινοτομίας στις οποίες η χώρα παρουσιάζεται ως πιο "δυνατή" είναι τα "ελκυστικά ερευνητικά συστήματα", οι "καινοτόμοι" και οι "διασυνδέσεις".

Στην περίπτωση των "καινοτόμων", μάλιστα, η χώρα ξεπερνά κατά 17,7 μονάδες βάσης τον ευρωπαϊκό ΜΟ (Ελλάδα: 117,7 - ΕΕ 2017: 100). Στην περίπτωση των "ελκυστικών ερευνητικών συστημάτων" και των "διασυνδέσεων", οι επιδόσεις της χώρας υπολείπονται του μέσου όρου της ΕΕ μόνο κατά 10 μονάδες βάσεις (Ελλάδα: 90,0 και 90,2 - ΕΕ 2017: 100).

Αξίζει να σημειωθεί ότι στον δείκτη "πληθυσμός με τριτοβάθμια εκπαίδευση", ο οποίος συνυπολογίζεται στη διάσταση "ανθρώπινοι πόροι", η επίδοση της χώρας, επίσης, ξεπερνά τον ΜΟ της ΕΕ κατά 23 μονάδες βάσης…

Οι διαστάσεις στις οποίες η χώρα υπολείπεται σημαντικά ως προς τον ΜΟ της ΕΕ είναι η "χρηματοδότηση και υποστήριξη" και τα "περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας". Εδώ, η χώρα υπολείπεται κατά 61,3 και 64,9 μονάδες βάσης, αντίστοιχα (Ελλάδα: 38,7 και 35,1, με ΕΕ 2017: 100).

Επίσης, υστέρηση σε σχέση με τον ΜΟ της ΕΕ καταγράφεται στις διαστάσεις "περιβάλλον φιλικό προς την καινοτομία" (40,3), "αντίκτυπος στις πωλήσεις" (45,6) και "επιχειρηματικές επενδύσεις" (54,7).

Εστιάζοντας στην Καινοτομία

Η πολύ υψηλή επίδοση της χώρας στη διάσταση της καινοτομίας (διάσταση "καινοτόμοι") αντιστοιχεί σε εξίσου υψηλές επιδόσεις σ’ όλους τους επιμέρους δείκτες που την απαρτίζουν.

Αναλυτικότερα, στον δείκτη που αφορά στις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜμΕ) οι οποίες καινοτομούν σε προϊόντα ή/και διαδικασίες, στον δείκτη που αφορά στις ΜμΕ που καινοτομούν στο μάρκετινγκ ή/και στην οργανωσιακή καινοτομία, καθώς και σε όσες ΜμΕ καινοτομούν εντός της επιχείρησης, οι επιδόσεις υπερβαίνουν τον ΜΟ της ΕΕ κατά 19,5, 21,5 και 12,8 μονάδες βάσης, αντίστοιχα.

Μάλιστα, στον δείκτη που αφορά στις καινοτόμες μικρομεσαίες επιχειρήσεις που συνεργάζονται με τρίτους (και ο οποίος συνυπολογίζεται στη διαμόρφωση της διάστασης "διασυνδέσεις"), η επίδοση της χώρας ξεπερνά τον ΜΟ της ΕΕ κατά 35,3 μονάδες βάσης!

Η μόνη περίπτωση όπου οι εγχώριες καινοτομικές επιδόσεις υστερούν της ΕΕ, είναι οι "πωλήσεις καινοτομιών που είναι νέες ως προς την αγορά ή την επιχείρηση", δείκτης ο οποίος συνυπολογίζεται στη διάσταση "αντίκτυπος στις πωλήσεις". Ωστόσο, η υστέρηση είναι μόνο 6,1 μονάδες βάσης.

Εκτός από τη σύγκριση με τον ΜΟ της ΕΕ, αξία έχει να καταγραφεί η διαχρονική πορεία των σχετικών καινοτομικών επιδόσεων της χώρας. Ειδικότερα, η σύγκριση πρέπει να αφορά στις σημερινές επιδόσεις ως προς εκείνες που είχαν καταγραφεί κατά τον προηγούμενο κύκλο της πανευρωπαϊκής έρευνας για την Καινοτομία (Community Innovation Survey), έρευνα από την οποία αντλούνται οι σχετικοί δείκτες προκειμένου να ενταχθούν στην έκδοση του EIS.

Σύμφωνα με τα ευρήματα, οι σημερινές καινοτομικές επιδόσεις των επιχειρήσεων έχουν βελτιωθεί και στους έξι επιμέρους δείκτες, συγκριτικά με τα αποτελέσματα του 2014. Ενδεικτικά, η αύξηση στον δείκτη "καινοτόμες επιχειρήσεις που συνεργάζονται με τρίτους" είναι της τάξης των 53 μονάδων βάσης, ενώ αντίστοιχα, στο δείκτη "ΜμΕ που καινοτομούν σε προϊόντα ή διαδικασίες" είναι της τάξης των 28 μονάδων βάσης.

Εστιάζοντας στη χρηματοδότηση της Έρευνας & Ανάπτυξης

Ενδιαφέρον, επίσης, παρουσιάζει η αποτύπωση των στοιχείων που αφορούν στη χρηματοδότηση δραστηριοτήτων Έρευνας & Ανάπτυξης από τον δημόσιο τομέα και τις επιχειρήσεις, όπως αποτυπώνεται στην πρόσφατη έκδοση του EIS.

Παραθέτοντας τα διαχρονικά στοιχεία (από το 2011 ως σήμερα) και στις δύο περιπτώσεις καταγράφεται συνεχής αύξηση προς την κατεύθυνση της σύγκλισης με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, με μία μικρή εξαίρεση στις δαπάνες του δημόσιου τομέα μεταξύ των ετών 2016-2017 σε σύγκριση με τον ΜΟ. της ΕΕ για το έτος 2017.

Η συμβολή του ΕΚΤ στον Ευρωπαϊκό Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας

Από το 2012, όταν και ανέλαβε την ευθύνη συλλογής και έκδοσης των εθνικών στατιστικών Έρευνας, Τεχνολογίας, Ανάπτυξης, Καινοτομίας (ΕΤΑΚ), το ΕΚΤ συμβάλλει στη διαμόρφωση των δεικτών καινοτομίας που παρουσιάζονται στον Ευρωπαϊκό Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας (EIS).

Από το ΕΚΤ αποστέλλονται στο EIS τα στοιχεία που αντλούνται από τη διεξαγωγή της έρευνας για την Καινοτομία (Community Innovation Survey), και αφορούν σε έξι δείκτες ("Non R&D innovation expenditures", "SMEs innovating in-house", "Innovative SMEs collaborating with others", "SMEs product /process innovations", "SMEs marketing /organizational innovations" και "Sales of new-to-market/firm innovations"), κι από τη διεξαγωγή της έρευνας για τις δραστηριότητες Έρευνας & Ανάπτυξης σ’ όλους τους τομείς της οικονομίας και για τα στοιχεία που αφορούν σε δυο δείκτες ("Public R&D Expenditures" και "Business R&D Expenditures").

Σημειώνεται ότι στην παρούσα ανάλυση δεν παρουσιάζονται τα στοιχεία που αφορούν στη σχετική θέση της χώρας ως προς τον ΜΟ της ΕΕ για το 2010, δεδομένου ότι τα στοιχεία εκείνης της περιόδου για τη χώρα μας δεν αποτελούν επίσημες μετρήσεις αλλά υπολογισμούς και αναγωγές στη βάση των τελευταίων καταμετρημένων στοιχείων, της περιόδου 2004-2006 για την καινοτομία και του 2005 για την Έρευνα & Ανάπτυξη.

Τα στατιστικά στοιχεία και οι δείκτες για την Έρευνα, Ανάπτυξη και Καινοτομία στην Ελλάδα, τα οποία παράγονται και εκδίδονται από το ΕΚΤ, αποστέλλονται σε τακτική βάση στη Eurostat και τον ΟΟΣΑ. Η ανάλυση των στοιχείων και οι σχετικοί δείκτες δημοσιεύονται σε έντυπες και ηλεκτρονικές εκδόσεις του ΕΚΤ οι οποίες διατίθενται στον δικτυακό τόπο http://metrics.ekt.gr.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το σύνολο της έρευνας European Innovation Scoreboard 2018 θα βρείτε στον σύνδεσμο http://ec.europa.eu/growth/industry/innovation/facts-figures/scoreboards_en